Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Najdawniejszeźródłapisaneiarcheologiczne
23
DlaTacyta,jakidlaprzeciętniewykształconegoRzymianina,światstanowił
systemkoncentrycznychkół:wcentrummieściłsięszczytwszelkiejcywilizacji
–Rzym.NadjegopółnocnymigranicamimieszkalizmęczenijużwojowaniemCel-
towie,którzyznacznieosłablipostarciuzprzewyższającąichkulturąrzymską.Na
samymskrajuświatażyłybarbarzyńskieplemionaGermanów.Instytucjespołeczne
ludówPółnocypostrzeganozezmniejszającąsięstopniowodokładnością:najbliżsi
Celtowiebylirolnikamiutrzymującymisięzuprawyziemi.Zanimiznajdowałysię
nomadzkieplemionaGermanów,ajeszczedalejodRzymu–zbieraczeimyśliwi
dalekiejPółnocy.Tacytprzedstawiałwspółczesnemuludygermańskie,których
organizacjespołeczneiwojskowebyły(wedługjegomniemania)sprawiedliwe
iskuteczne,opowiadałonichjednakzwygodnejpozycjirzymskiegoarystokraty,
zarazemmającpewnośćcodoprzeznaczeniawielkiegoCesarstwaimartwiącsię
współczesnymimuwydarzeniamiwrzymskimspołeczeństwie.Małoprawdopo-
dobne,abynaprawdędotarłtakdalekonapółnocibezpośredniospotkałsięze
Skandynawami,ajegoopisyzwyczajówiinstytucjistanowiąbardziejelementpoli-
tycznejpolemikizwiązanejzesprawamiRzymuniżwiarygodnyprzekazetnogra-
ficzny13.MusimyzatempodchodzićkrytyczniedonapisanychprzezTacytaiinnych
RzymianprzekazówoGermanachiichdemokratycznychinstytucjach.PoTacycie
rzymskieźródłapisanepojawiająsięstopniowocorazrzadziej,obfiteźródłaarche-
ologicznepotwierdzająjednak,żemieszkańcyCesarstwanietylkohandlowalize
skandynawskimiwodzamiplemiennymi,aletakże,iżSkandynawiastanowiłaregion
okluczowymznaczeniudlacesarskichpróbokiełznaniabarbarzyńcówzagrażają-
cychRzymowi14.Zainteresowanietakiebyłoefektemjednegozwiększychkatakli-
zmówrzymskiejhistorii–unicestwieniawbitwiewLesieTeutoburskimw9r.n.e.
trzechspośród29legionówcesarskiejarmii:siedemnastego,osiemnastegoidzie-
więtnastego,dowodzonychprzezPubliuszaKwinktyliuszaWarusa.
PubliuszKwinktyliuszWaruspełniłfunkcjęrzymskiegogubernatoraJudei
iczterylatawcześniej,w5r.n.e.,zdławiłtamdużepowstanieludowe.Potrafił
osiągaćsukcesywPalestynie,niebyłjednakprzygotowanydopartyzanckiejtaktyki
stosowanejprzezludy,zktórymistarłsięnapółnocyCesarstwa.Jegoarmięznisz-
czonowLesieTeutoburskim.Klęskaokazałasiętakdruzgocąca,żedopieropo
sześciulatachrzymskiwódzGermanikzdołałdotrzećnatyległębokowowestrony,
bypochowaćpoległychiwznieśćkurhannaichcześć15.PozostawionyprzezTacyta
13L.Hedeager,Danmarkshistorien,t.II,Danarnesland:fraca.200f.kr.tilca.700e.kr.,wyd.2,
głównyred.O.Olsen,København2002[1988],s.20.
14P
.Ørsted,DanmarkforDanmark:Romerneogos,København1999.L.Hedeager,H.Tvarnø,
Tusenårseuropahistorie:Romere,germanereognordboere,Oslo2001.
15Tacyt,Roczniki,ks.I,ustęp6,tłum.S.Hammer,w:Dzieła,t.III,Warszawa1939,s.47.
B.B.Rasmussen,ThesoldiersoftheRomanEmpireandtheRomanArmy,w:TheSpoilsofVictory:The
NorthintheShadowoftheRomanEmpire,red.L.B.Jørgensen,B.Storgaard,L.G.Thomsen,Køben-
havn2003,s.149.
