Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Platon,Państwo
335B
-Otak-powiada.-Łotrominieprzyjaciołomtrzebaszkodzić9.
-Akonie,którymsięszkodzi,robiąsięlepszeczyrobiąsięgorsze?
-Gorsze.
-Czypodwzględemwartości,którąsięodznaczająpsy,czyteżzewzglę-
dunawartośćcharakterystycznądlakoni?
-Zewzględunatędlakoni.
-Więcipsy,którymktośszkodzi,stająsięgorszezewzględunawartość
charakterystycznądlapsów,anienatę,którąsięodznaczająkonie?
-Zkonieczności.
C
-Aludziom,przyjacielu,jeżeliktośszkodzi,toczynietaksamopowie-
my:żestająsięgorsizewzględunawartośćcharakterystycznądlaludzi?
-Notak.
-Aczysprawiedliwość-toniejestwłaśniewartośćcharakterystycznadla
ludzi?
-Itooczywiste.
-Iciludzie,którymktośszkodzi,przyjacielu,musząsięstawaćmniej
sprawiedliwi.
-Zdajesię.
-Aczyżzpomocąmuzykidobrzymuzycymogąludziodmuzykalniać?
9Itookreślenieniemożesięostać.Sprawiedliwyniemożebyćzłydlanikogo,aszkodzić
-znaczybyćzłym.Zatemizłymludziomsprawiedliwyniemożewyrządzaćszkód.Sprawiedli-
wośćjestpewnymdobrem,jestcząstkądobra,zatemniemożewyrządzaćnikomuzła,awięc
iszkody,jeżeliszkodajestzłem.
Tułatwomożekażdyzapytać,jakżetobędziezesprawąkary.Przecieżsprawiedliwośćpo-
winnawymierzaćkarywpewnychwypadkach,akarawydajesiępewnymzłem,pewnąszkodą
dlatego,ktojąponosi.PlatonodpowiedziałbytakjakwGorgiaszu,żesprawiedliwakaraniejest
żadnymzłemnaprawdę,tylkojestpewnymdobrem,boleczyduszęodzła.Itutajtopowie
wksiędzedziewiątej.TenustępprzypominaustępyNowegoTestamentu,np.Mat.5,44,
wktórychjestmowaomiłościdonieprzyjaciół.TylkożePlatonniezalecaażmiłościdonich,ogra-
niczysiędoniewyrządzaniaimszkód.Oczywiście,żeionmusiałbyodstąpićodswojejzasady,
gdybypomyślałonieuniknionejwojnieiodziałaniachwojennych,albobysięwysilał,żebyzabi-
ciewrogaispaleniejegodomuidobytkunazywaćnieszkodąanizłem,tylkoczymśdobrym,ja-
kimśśrodkiempoprawczym.Nieobeszłobysięiuniegobezwykrętów.Ioneprzyjdą.Bias
zPrienyiPittakoszMytilenynależelidosiedmiumędrców;tobyłypowagiprzekazanetradycją.
PerianderbyłdyktatoremwKoryncie,Perdikas,ojciecArchelaosa,monarchąmacedońskim
(umarłw414r.przedChr.),aIsmeniasTebańczyk-topolityk,którysięnagledorobił
wielkichpieniędzy,aleźleskończył,bow382rokuskazaligoSpartanienaśmierćzato,żebrał
odPersówpieniądze,abyAtenypodburzyćprzeciwSparcie.
Azdawałosiętylkotymwszystkimbogaczomimocarzom,żewielemogą,bozdaniemPlatona
niemażadnejmocyten,ktoniemożepostępowaćdobrze,byćdobrym,awięcrobićtego,czego
wgłębiduszychce-wbrewwłasnymzłymzachciankom(Gorg.466).
Wynikdyskusjiażdotegomiejscajesttaki:pojęciesprawiedliwości,takjaksięnimposługują
poeci,nauczycieleHellady,jestmętneiprowadzidotwierdzeń,którychprzyjąćniemożna.Za-
wierarysyprzykre(szkodzeniewrogom)isprzecznezcechądobrą,istotnądlasprawiedliwości.
Myślipoetówniesążadnąpodstawąmoralnądlamłodzieży,bosąmętneiprowadządonon-
sensów,gdyjepróbowaćprzemyślećdokońca.
Alesąjeszczeinnepoglądynasprawiedliwość.Ichźródłemniejesttradycja;wychodzązkry-
tycyzmusofistów.Unichsięteżuczymłodzież.Uczysiędrwićztego,cowyniosłazdomu.
Wtejchwilisięodezwiereprezentantintelektualizmuwspółczesnego,Trazymach.
