Содержание книги
перейти к управлению читателемперейти к навигацииперейти к деталям бронированияперейти к остановкам
KarlaPopperaLogikaodkrycianaukowegow1935roku.Jednocześnieotwierałnowy
rozdziałwdziejachnauki.
Krytycznepodejściaujawniałypęknięcia,szczeliny,rysyspowodowaneróżnico-
waniemsięrzeczywistościipotrzebązmianwsposobachjejopisu,koniecznością
uwzględnieniawtymprzedewszystkimfaktu,żenajwiększeodkryciaiwynalazkina-
ukisądziełemczłowieka.Corazwyraźniejprzebijałasięświadomośćtego,żeprzed-
miotybadańiczystyrozumpoznającegoniedadzącałościowejwizjijejrozwoju.
Kształtującasięnowateoriawiedzy,uwzględniającawnajogólniejszymsensie„świat
człowieka”
3
,tworzyładrugisilnynurtfilozoficzny,opartynaświadomościswoich
różnorodnychpodstaw,nazwiązkachzrzeczywistościąikoniecznościuczestnictwa
wspołecznymżyciu.
Konsekwencjąnarastającejpotrzebyrozluźnieniarygorównaukowościbyłpodział
nauknaprzyrodniczeihumanistyczne.Punktemwyjściadookreśleniaichspecyfiki
byłakategorianauknomotetycznych–formułującychprawaiidiograficznych–opisu-
jącychwłasności.Zaczęłykształtowaćsiępodstawymetodologiihumanistyki
4
.
Wszystkiezapowiadającesięzmianywmetodologiinaukiwyznaczałaodwieczna
dyskusjadotyczącatego,czyprymatwpoznaniumawyłączniemyślenieracjonalne,czy
teżwjegokształtowaniusięistotnajestmetafizyka.Tennurtsporuintensyfikowałiroz-
strzygał,wytyczającmunowedrogi,KarlPopper,któryeksponowałkoniecznośćza-
chowaniaracjonalnego,logicznegocharakterunauki,wprowadzającjednocześniezmia-
nęporządkurozumowanianaukowego.Wpunkciewyjściaorganizacjinowegotoku
myślowegopostawiłnieeksperyment,ateorięicałyzespółczynnościnaukowych–fal-
syfikacji.FundamentemmyśleniaPopperajestwięckrytykanauki,wyrażającasiępo-
szukiwaniemmetodprowadzącychdologicznych,racjonalnychsądów.Jakopierwszy
jednakdostrzegłonsferędociekańintelektualnychbadacza,jegointuicjęidecyzjepo-
znawcze.Zteoriąfalsyfikacjiwprowadziłteżświadomośćewolucyjnegocharakteruna-
ukiizwiązanąztymideępostępuwiedzy.Wwynikufalsyfikacji,czyliprocesuobaleń
iwyborówwśródrywalizującychzesobąteoriipowstajecałyichzespół,którydoku-
mentujetokkształtowaniasięprocedurbadawczychiosiągnięćnaukowych.Tokna-
ukowychrozpoznańzakładapewnenormyetyczne
5
.Wprowadzająckrytykęzałożeń
teoretycznychjakogłównenarzędzieichsprawdzalności,zrywaPopperzokresemide-
alizacjiprocesupoznania,podważaabsolutystycznąpewnośćdoświadczeń(pojęcie
prawdyprzybliżonej),wprowadzawobszarprocedurnaukowychczynniksubiektywny,
wzbogacakrytykęnaukowąoaspektetyczny.
LogikaodkrycianaukowegoPopperazainicjowałanowąepokędyskusjinadnaturą,
strukturąirozwojemnauki.Problematykatastałasięprzedmiotemrozstrzygnięćpod-
———
———
—
ciński,Elementyfilozofiinauki,Tarnów1996;Życińskiuważa,żeodPoincarégoiDuhema„za-
czynasięstadiumdojrzałościfilozofiinauki”,s.27;zob.teżtamże,s.49,64-65iin.;zob.tegoż,
Językimetoda,Kraków1983,s.104.
3
E.Kasperski,Hermeneutyka.Teoriainterpretacji,[w:]Literatura.Teoria.Metodologia,podred.D.Ulic-
kiej,Warszawa1998,s.118.
4
DyskusjęnadpodstawamihumanistykirozpocząłWilhelmDilthey(1833-1911),przedstawiciel„na-
ukioduchu”.Swojepoglądyoparłnaprzekonaniu,żepoznanierzeczywistościhumanistycznejma
zupełnieinnycharakterniżrzeczywistościprzyrodniczej–przedmiotemprzyrodoznawstwajestprzy-
roda,natomiasthumanistykabadarzeczywistośćobyczajowo-społeczną.Obiektywizmiscjentyzm
przeniesionenahumanistykęfałszująjejobraz,schematyzująją,upraszczają,zob.E.Kasperski,Dro-
giirozdrożametodologii.Studiumproblemu,[w:]Rozważaniametodologiczne.Język–Literatura–Te-
atr,podred.E.Kasperskiego,Warszawa2000,s.12,przyp.1.
5
S.Amsterdamski,Międzyhistoriąametodą…,s.165.
11
