Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uczonychskupionychwokółKołaWiedeńskiego;całytenruchnaukowyokreślasięja-
kopozytywizmlogicznylubneopozytywizm
26
.NeopozytywiścipodwpływemLudwiga
Wittgensteina
27
przyjęliweryfikacyjnąteorięznaczenia.Zawarunekkoniecznypotwier-
dzeniaempirycznejsensownościzdańuznaliichweryfikowalność.Zastosowanietej
procedurydawałotylkopewienstopieńprawdopodobieństwa.Oceniająctęmetodę,La-
katosmówił:
Prawdyniemożnawszakrozłożyćnazbiórzdarzeńopisywanychwzdaniachpro-
tokolarnych.Nigdywnaucenieotrzymywanoteoriiprzyrodniczychprzezzwykłe
uogólnianieopisuindywidualnychsprawdzonychprzypadków
28
.
TwórcąfalsyfikacjonistycznejkoncepcjinaukibyłK.R.Popper.WLogiceodkrycia
naukowegokwestionowałstosowanewnaucemetody.Założył,żerozwijasięonadrogą
falsyfikacjiteoriiiżespośródrywalizującychzwyciężazakażdymrazemlepsza,dająca
gwarancjępostępunaukowego.WmyśleniuPopperazawierałysiępewnewątki,które
naprzełomielatpięćdziesiątychisześćdziesiątychznalazłyrozwinięciewmyślachide-
cyzjachtakichuczonych,jakT.Kuhn,P.K.Feyerabend,S.Toulmin,N.R.Hansonoraz
wkoncepcji„programówbadawczych”I.Lakatosa.Zapodstawęrozwijanychkoncepcji
przyjęlionihistorycznyrozwójnauki.
Bocheńskizwracauwagęnato,żeztegookresuwnajwiększymstopniudorozwo-
jufilozofiinaukiprzyczyniłsięThomasKuhn,opracowującogólnywzorzecrozwoju
naukiopartynapojęciu„paradygmatu”
29
.Wpodstawowymrozumieniuteoriata
uwzględniałanaukiprzyrodnicze.JednakKuhn,przygotowującswojąkoncepcję,się-
gałteżdonaukspołecznych
30
,przewidującmożliwośćzastosowaniajejrównieżdo
tegoobszarunaukowychpenetracji.WedługKuhnakryteriumsprawdzalnościteorii
jest„zgodawspólnotynaukowej”
31
.Przyjmującje,autorStrukturyrewolucjinauko-
wychautomatyczniewłączałdoswojejkoncepcjiczynnikipozaracjonalne.PaulFey-
erabend
32
zakryteriumakceptacjiteoriiprzyjął„smak”(„taste”)
33
.Nowykierunek
rozwojunaukiwyznaczaliszczególniecidwajuczeni:Kuhn–dającteoretycznymo-
deljejrozwojuikonteksthistoryczny,Feyerabend–wprowadzającjakokryterium
ocenyindywidualistycznepodejście,awięcrelatywizującistotęnaukowegopostępo-
wania.
KontekstemdlateoriiKuhnabyładziałalnośćbadawczaStephenaToulmina,twórcy
„ideałównaturalnegoporządku”kształtującychintelekt,nadającychmyśleniunauko-
wemukierunekogólny.Owocnośćteoriioceniasięwedługstopniarealizacjijejcelów.
RozwójnaukiwedługToulminajestpochodnąintelektualnegoklimatudanejepokiice-
———
———
—
26
W.Tatarkiewicz,Historiafilozofii…,t.3,s.28.
27
Podstawyswojegomyśleniazpierwszegookresudziałalnościnaukowej,związanegozKołemWie-
deńskim,przedstawiłL.WittgensteinwdzieleTractatuslogico-philosophicuswydanymw1922r.,
najęzykpolskiprzetłumaczonymw1970r.
28
I.Lakatos,Historianauki…,s.172.
29
J.M.Bocheński,Współczesnemetody…,s.141.
30
Zob.T.Kuhn,PrzedmowadoStrukturyrewolucjinaukowych…,s.9-16.
31
Tamże.
32
PaulKarlFeyerabend(1924-1994),Amerykaninpochodzeniaaustriackiego,filozof,autorpro-
gramufilozoficznegozwanego„anarchizmemmetodologicznym”lub„kontrindukcjonizmem”.
NajbardziejznanajegopracatoJakbyćdobrymempirystą,przekł.K.Zamiara,Warszawa
1979.
33
J.M.Bocheński,Współczesnemetodymyślenia…,s.141.
15
