Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10I1.Partiepolityczne–definicjeigeneza
zXVIIw.–rozróżnieniamiędzynimiawspółczesnymisobie,osiemnasto-
wiecznymiWigamiiTorysamidokonałm.in.DavidHume,którytwierdził,
żepartieChwalebnejRewolucjito„partiezasad”,ugrupowaniaswoichcza-
sównazwałraczejfakcjami2.JakpiszeGiovanniSartoritowłaśnietenautor
wytyczyłdrogędlawyraźnegorozróżnieniatychdwóchgrup–partiiifakcji–
posługującsięwłaśniekategoriązasad,naktórychopartesąpartie,wod-
różnieniuodinteresówlubemocji,będącychpodstawątworzeniafakcji.
Jednąznajczęściejcytowanychdefinicjipochodzącychzpierwszego
okresurozważańnadpartiami,jestdefinicjasformułowanaprzezEdmunda
Burke’aigłosząca,żepartia„jestcałościązłożonązludzipragnącychdrogą
wspólnychwysiłkówrealizowaćinteresnarodu,zgodniezzasadąprzez
wszystkichakceptowaną”3.
Definicjeproponowaneprzezwspółczesnychbadaczyznaczniemniej
skoncentrowanesąnaproblemiezasadiwartości.Wwieluznichpodkreś-
lanesąteelementycharakterystykipartii,którewiążąsięzichkonkretnymi
działaniamiifunkcjamiwżyciupolitycznym.
Bardzowieledefinicjieksponujerolępartiijakołącznikamiędzyrządem
aspołeczeństwem.PrzykłademmogąbyćdefinicjeSigmundaNeumanna
czyKayLawson.Neumanndefiniujepartięnastępująco:„wyodrębniona
organizacjaaktywnychpolitycznieaktorówspołecznych,którzysązaintere-
sowanikontrolowaniemwładzywykonawczejiktórzykonkurująopoparcie
społecznezinnągrupąlubgrupamioodmiennychpoglądach.Takrozumia-
na[partia]jesttoważnypośrednikłączącysiłyspołeczneiideologiezoficjal-
nymiinstytucjamirządowymiiwiążącyjezdziałaniempolitycznymwra-
machszerszejwspólnotypolitycznej”4.
KayLawsondefiniujepartięjakoorganizacjęzrzeszającąjednostki,
któraposzukujewyborczegoipozawyborczegowsparciazestronyspołe-
czeństwa(lubjegoczęści)dlaokreślonychprzedstawicielitejorganizacji,po
to,bymoglisprawowaćwładzępolitycznązwiązanązkonkretnymistano-
wiskamirządowymi,twierdząc,żewładzatawykonywanajestdlaspołecz-
negodobra5.Dlatejautorkifunkcjałącznikamiędzywładząaspołeczeń-
stwemjestspecyficznatylkodlapartiiitylkoprzezniewypełniana.
Najpoważniejsząkrytyką,jakiejpoddawanesątedefinicjejestfakt,że
zbytściślewiążąpartiezprocesamizachodzącymiwspołeczeństwie,niedo-
ceniającwnichaktywnychwspółtwórcówprocesówpolitycznych.
Wieledefinicjiakcentujezkoleidziałaniapartiiwpolityce,kładącna-
cisknatakieichfunkcje,jakuczestnictwowwyborachczysprawowanie
2Ibidem,s.7.
3CytatzaP.A.Beck,PartyPoliticsinAmerica,Longman,NewYork1979,s.8.
4S.Neumann(red.),ModernPoliticalParties,TheUniversityofChicagoPress,Chicago
1958,s.396.
5K.Lawson,TheComparativeStudyofPoliticalParties,St.Martin’sPress,NewYork
1976,s.3,4.
