Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Pojęciedemokracji
39
kowewzmiankiowspólnociedóbr,jednoznaczniestającnastanowiskuwłasności
indywidualnej”64.RozbicieprogramoweTowarzystwaspowodowałowkonsekwencji
utworzenieGromadLuduPolskiego,którepostulowały,żewyzwoleniekrajupowinno
nastąpićwrezultacierewolucjiludowej,prowadzonejwwarunkachdyktaturyoraz
rewolucyjnegoterroru.
ZnacznywpływnapostawęstronnictwdemokratycznychmiałamyślJ.Lelewela,który
ideałurozwojuspołecznegoPolskiupatrywałwpierwotnejgminie,postulującpowrót
dozasadjejorganizacji65.
OdkońcaXIXw.zaczętodefiniowaćdemokracjęisystemdemokratycznyjakoroz-
wiązaniaustrojowe,którezapewniaćmająobywatelomrównośćszansimożliwości
społecznych66.NatomiastodIwojnyświatowejprzyjętorozumieniedemokracjijako
metodyiformyrządów.Postrzeganojakoukładkonstytucyjnieuregulowanychin-
stytucjiorazelementyładuaksjologicznegoinormatywnego67.PoIIwojnieświatowej
corazczęściejprzyjmowanorozwiązaniaustrojowezwanendemokratycznymi”wsy-
stemachprawnych.Zaczętowyróżniaćdemokracjepełne,półdemokracjeidemokracje
wynikającezeswejformalnejnazwy.Demokracjepełnecharakteryzująsięwolnymi
wyborami,rozwiniętymsystememprawaiochronywolnościobywatelskich.Natomiast
półdemokracjetotesystemy,wktórychwystępujeograniczonyzakreswyborów,wojsko
zajmujesilnąpozycjępolityczną,aprawaobywatelskierealizowanewograniczonym
64
Zob.A.Sylwestrzak,Historia...,s.269.
65
Zob.A.Sylwestrzak,Historia...,s.270.WartojeszczewspomniećoEdwardzieDembowskim,który
reprezentowałradykalnynurtmyśleniawpolskiejdemokracji,twierdzącm.in.,żeźródłemwładzyitrwa-
łymsuwerenjestlud,adrogadoniepodległejPolskiwiedzieprzezrewolucjęludowąijejzwycięstwonad
ustrojemfeudalno-pańszczyźnianym-zob.H.Olszewski,Historiadoktryn...,s.285.Dosympatykówmyśli
socjalistycznejnależałLeonRzewuski,któryuważał,żewwewnętrznejorganizacjipaństwasuwerenność
znajdujewyrazwdemokratyczniepowoływanychciałachprzedstawicielskich(najpierwwgminie,potem
wdepartamencie,dotrójizbowegoZgromadzeniaNarodowego).NatomiastzdaniemB.Limanowskiego
demokratycznaideologiaprowadzićmusidosocjalizmu,przyczymidemokracja,isocjalizmoznaczają,
wedlecytowanegoautora,zniesienieprzywilejówioparcieorganizacjispołeczeństwanadwóchwartościach:
pracyipoczuciuobowiązkowości-takA.Sylwestrzak,Historia...,s.275.
66
Zob.A.Chodubski,Granice...,s.23.
67
Zob.R.Borkowski,Defniowaniedemokracji[w:]Demokracja.Teoria,idee,instytucje,red.T.Biernat,
A.Siwik,Toruń2000,s.15.Autortenwskazuje,żekoncepcjaustrojudemokratycznegojestwznacznejmie-
rzezbioremokreśleńtaknormatywnej,jakiopisowejnatury.ZdaniemCz.Znamierowskiegondemokracja
wróżnychokresachbyłaideą,(...)nie-jakowzorcemwedlejakiegoocenianoustrójpaństwowyispołeczny.Ta
ideabowiemtylkowogólnysposóbwyznaczaostatecznystanrzeczywustrojupaństwowymispołecznym.
Niewskazujenatomiastszczegółowourządzeńjakietenstanrzeczymająsprowadzaćiutrzymywać.Ideę
tworząnaszedążeniaioceny”-Cz.Znamierowski,Szkołaprawa.Rozważaniaopaństwie,Warszawa1999,
s.470in.NatomiastG.Sartoristwierdza,żendemokracjeistnieją,ponieważjewynaleźliśmy,ponieważ
wnaszychumysłach;istniejątylkowtakimstopniu,wjakimpotrafimyjeutrzymaćorazwtakimwjakim
kreująjejideałyiwolności”-G.Sartori,Teoriademokracji,przeł.P
.Amsterdamski,D.Grinberg,Warszawa
1998,s.34.