Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Rodzajedemokracji–wokółpojęciapartycypacjispołecznej
45
decyzji,budujelepsząpodstawęprawnejkontroli,rozdziałuwładzyorazinnych
sposobówutemperowaniawoliludu89;
●demokracjęspołeczną,którarozszerzalogikęliberalnejdemokracjinadziedziny
(uważanezaprywatne)niepodlegającedemokratycznymzasadom,jaknp.przed-
siębiorstwoczyrodzina.Fundamentalnąpodstawądemokracjiniejestwartość
partycypacji,leczunikaniezagrożeniatyrańskiegopanowanianadżyciemjed-
nostek,któretowarzyszykoncentracjiwładzy90;
●demokracjędyskusji,którawykorzystujerządyluduwceluwyrażaniaiwspie-
raniaautonomiiwszystkichjednostek.Wymagatostworzeniatakiegosystemu
władzy,któryzachęcałbyobywatelidoudziałuwdebaciepolitycznej.nKluczem
dodemokracjidyskusjijestnieustannagotowośćdowytłumaczeniaswoichpo-
sunięć,aniebezpośredniepolityczneuczestnictwo”91.
Koncepcjedemokracji,któreuzyskałyuznaniewewspółczesnejteoriipolitycznej,
wskazująnapotrzebępublicznejdebatywspołeczeństwie,nadokonywaniewyborów
międzyróżnymiwartościami,stanowiącnieuniknionąperspektywędlademokracji.
2.1.Demokracjadeliberatywnaipartycypacyjna
Terminndemokracjadeliberatywna”zostałużytyporazpierwszywroku1980wkontek-
ścierozważańnatematregulacjiustrojowychprzyjętychwkonstytucjiamerykańskiej92.
Procesdeliberacjitodebatawpolitycznymprocesiedemokratycznym,podnoszona
nagruncieeuropejskimprzezJohnaStuaraMilla,awStanachZjednoczonychprzez
JamesaMadisona.PoglądyJ.S.Millawyrastajązutylitaryzmu.nWdemokracjiczło-
wieknietylkokształtujeinstytucjepolityczne,leczprzedewszystkimkształtujeswoją
indywidualność,profilmoralny,skutecznośćdziałaniaiodpowiedzialność.Ważnejest,
abyprzytworzeniurządu,możliwośćwyrażaniawolimieliwszyscyczłonkowiesuwe-
rennegoludu,którzyrealizująswąsuwerennośćwakciewyboru”93.Madisonuznawał
możliwośćnprowadzeniaswobodnejwymianymyślinatematybędąceprzedmiotem
zainteresowaniaogółuzajedenzpodstawowychmechanizmówkreowaniakluczowych
89
A.Gutman,Demokracja...,s.532in.
90
A.Gutman,Demokracja...,s.531.Zob.R.A.Dahl,AfertheRevolution,NewHaven1970.
91
A.Gutman,Demokracja...,s.538i539.
92
Zob.P
.Juchacz,Ideademokracjideliberatywnej[w:]Indywidualizm,wspólnotowość,polityka,red.M.Ja-
kubowski,A.Szahaj,K.Arbiszewski,Toruń2002,s.148in.TermintenzostałużytyprzezJosephaBessette'a
w1980r.wartykuleDeliberativeDemocracy;TeMajorityPrincipleinrepublicanGovernement.
93
Zob.K.Chojnicka[w:]K.Chojnicka,H.Olszewski,Historia...,s.220.K.Chojnickawskazuje,żewde-
mokratycznymmodelupaństwa,jakiproponowałMill,wyborymiałybyćjawne,celemuniknięciakorupcji.
Obowiązywaćmiałjednakcenzuswyborczyicenzuswykształcenia,wykluczającyosoby,któreniezdobyły
podstawowegostopniaumiejętnościkorzystaniazwolności.Milluważa,żenwfałszywejreprezentacji,która
zamiastzapewniaćreprezentacjęwszystkim,zapewniajątylkowiększości-zaznacza-możesięzdarzyć,że
mniejszośćwykształconaniebędziemiałażadnegoorganuwcielereprezentatywnym”-J.S.Mill,Orządzie
reprezentatywnym.Poddaństwokobiet,przeł.J.Hołówka,Kraków-Warszawa1995,s.141.
