Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
RozdziałI.Rzeczodemokracji–rozważaniaocharakterzepodstawowym
●referendum-topodstawowaformarealizacjibezpośredniegowładztwa,która
poleganaudzieleniupozytywnejlubnegatywnejodpowiedzinapostawionepy-
tanielubpytaniawzakresiesprawobjętychprzedmiotowymreferendum.Insty-
tucjareferendumocharakterzeponadlokalnym(wewspółczesnymichrozumie-
niu)pojawiłasięporazpierwszywdwustanachAmerykiwlatach70.XVIIIw.,
natomiastwEuropiepierwszereferendumprzeprowadzonoweFrancjiw1793r.
Dotyczyłoonoprojektukonstytucjijakobińskiej,którazostałauchwalonaznacz-
nąwiększościągłosów116;
●plebiscyt-jestonczęstopostrzeganyjakoformareferendum,wktórejoprócz
rozstrzygnięciadanejkwestii,głosującywyrażająwotumzaufaniaalbonie-
ufnościwstosunkudoorganuwładzypublicznej,którywystąpiłzwnioskiem
ojegoprzeprowadzenie.Nieprzyjęcieprzedłożonegopodgłosowanierozwiąza-
niaskutkujerównieżdymisjąpodmiotu,którydoprowadziłdojegozarządzenia.
PrzykłademtakichplebiscytówbyłygłosowanialudoweweFrancjiwokresierzą-
dówgeneraładeGaulle'a117.Plebiscyttorównieżpowszechnegłosowaniemiesz-
kańcówdanegoterytoriumwprzedmiocieprzynależnościtegoterytoriumdo
określonegopaństwa118;
●inicjatywaludowa-występujewdwóchformach:bezpośredniejipośredniej.
Pierwszaznichstwarzauprawnienieokreślonejliczbowogrupieobywatelido
społecznetopodstawowaformarealizacjidialoguspołecznego-zob.szerzejnatentematR.Marchaj,Samo-
rządowekonsultacjespołeczne,Warszawa2016,s.45.Konsultacjespołecznepełniąfunkcje:informacyjną,
partycypacyjną,identyfikacyjną,kreatywną,korygującą,organizacyjną,edukacyjnąiprewencyjną-szerzejna
tentematzob.D.Długosz,J.J.Wygnański,Obywatelewspółdecydują.Przewodnikpopartycypacjispołecznej,
Warszawa2005,s.25in.
116
Konstytucjata,choćnieweszławżyciejakopierwszawEuropie,tojakopierwszanaświecieprze-
widywałasprawowaniewładzyprzezzbiorowegosuwerenawformachprzedstawicielskichibezpośrednich.
WKonstytucjiSzwajcariiinstytucjareferendumpodpostaciąreferendumkonstytucyjnegopojawiałasię
w1803r.-zob.J.Kuciński,W.J.Wołpiuk,ZasadyustrojupolitycznegopaństwawKonstytucjiRzeczypospolitej
Polskiejz1997roku,Warszawa2012,s.243.Referendumniestanowiinstytucjijednolitejzuwaginamożliwość
zastosowaniaróżnychkryteriówpodziału.Zewzględunakryteriumpotrzebyprzeprowadzeniareferendum
wyróżnićmożnareferendumobligatoryjneifakultatywne.Wedługkryteriummateriireferendamożna
podzielićna:konstytucyjne,ustawodawcze,akcesyjne,problemowe,arbitrażoweiabrogacyjne.Natomiast
uwzględniająckryteriumpodmiotu,którydoprowadziłdoprzeprowadzeniareferendum,wyróżnićmożna
referendumoddolneiodgórne-zob.P
.Uziębło[w:]A.Sokala,B.Michalak,P
.Uziębło,Leksykonprawa
wyborczegoireferendalnego...,s.195.WrozstrzygnięciunadzorczymWojewodaWarmińsko-Mazurskistwier-
dził,żezgodniezprzepisemart.62KonstytucjiRPnprawoudziałuwreferendumorazprawowybieranianie
przysługujeosobom,któreprawomocnymorzeczeniemsądowymsąubezwłasnowolnionelubpozbawione
prawpublicznychalbowyborczych.Konstytucjaznawyłączeniaprawwyborczych.Nieposiadająichosoby,
którezostałyubezwłasnowolnioneprawomocnymwyrokiemsądu,zostałypozbawioneprawpublicznych
(oczymorzekasąd)lubprawwyborczych(orzeczeniemTrybunałuStanu).Zatemopozbawieniupraw
publicznychiwyborczychwPolsce,dotegowbardzoograniczonymzakresie,uprawnionajestwyłącznie
niezawisławładzasądownicza”-zob.rozstrzygnięcienadzorczeWojewodyWarmińsko-Mazurskiego
z5.05.2011r.(PN.4131.180.2011,Dz.Urz.Woj.Warm.-Mazur.poz.1186).
117
Zob.P
.Uziębło[w:]A.Sokala,B.Michalak,P
.Uziębło,Leksykonprawawyborczegoireferendalnego...,
s.168.Zob.teżCh.LeBart,Citoyenneté...,s.25.
118
Zob.S.Wronkowska[w:]S.Wronkowska,M.Zmierczak,Kompendiumwiedzyospołeczeństwie,
państwieiprawie,Warszawa2007,s.62.
