Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
RozdziałI.Rzeczodemokracji–rozważaniaocharakterzepodstawowym
●demokracjępopulistyczną,opartąnapolitycznejprocedurze,którejzwolennicy
przyjmują,żewartośćdemokratycznychprocedurtowartośćrządówpopular-
nych,przeciwstawionychniepopularnejwładzy.Dowymogówwbudowanych
wtenrodzajdemokracji(zapewniającychodzwierciedleniewoliluduwpodejmo-
wanychdecyzjach)należąwszczególności:nadanieprawwyborczychczłonkom
danejwspólnoty,formalnarównośćgłosów,wolnośćsłowaiprawozrzeszaniasię
orazpraworządność86;
●demokracjęuczestnictwa,oferującązaproszenieobywatelidobezpośredniego
uczestniczeniawpolitycznympodejmowaniudecyzji,wceluzwiększeniaświa-
domościludziizainteresowaniaichpolityką.Przedstawicieletejformydemo-
kracjispodziewająsię,żekiedyobywatelebędąmogliwybierać,postanowiąra-
czejuczestniczyćwpolityce,niżdążyćdorealizacjiswychprywatnychinteresów
iprzyjemności87.Polityczneuczestnictwostanowirównieżwarunekzapobiega-
nianadużyciomwładzy;
●demokracjęliberalną,którapoleganatym,żejejprzedstawicieleuznajązestaw
podstawowychwolnościdominującychnadwładząluduijejosiągnięciami.Do
tegozestawudołączasięzwyklewolności,którewedleJohnaRawlsa88leżąupod-
stawideałuwolnychirównychludzi.Dowolnościtychnależąm.in.:wolność
myśli,słowa,prawodoosobistejwłasności,prawogłosuiprawodoobejmowania
publicznychstanowisk.Tymsamymliberalnademokracja,przyznającwskaza-
nympodstawowymwolnościomprymatnaddemokratycznympodejmowaniem
Wdemokracjiliberalnejdodatkowospełnionesątrzywarunki:niemawniejobszarówwyłącznychspod
demokratycznegowładaniaikontroli,jednedemokratyczneurzędykontrolujądrugie,aprzedewszystkim
bardzoszerokijestzakresgwarancjidlamniejszościkulturowych,religijnych,etnicznychiinnych”-tak
M.Grabowska,T.Szawiel,Budowaniedemokracji.Podziałyspołeczne,partiepolityczneispołeczeństwo
obywatelskiewpostkomunistycznejPolsce,Warszawa2001,s.125.
86
87
A.Gutman,Demokracja...,s.533in.
A.Gutman,Demokracja...,s.536.
88
J.Rawls,ATeoryofJustice,Cambridge1971,pol.Teoriasprawiedliwości,przeł.M.Panufnik,J.Pasek,
A.Romaniuk,Warszawas.87in.Rawlsprzedstawiaujęciedwóchzasadsprawiedliwości:npierwsza:każda
osobamamiećrówneprawodojaknajszerszejpodstawowejwolnościmożliwejdopogodzeniazpodobną
wolnościądlainnych,druga:nierównościspołeczneiekonomicznemająbyćtakułożone,by(a)możnasię
byłorozsądniespodziewać,żebędzietozkorzyściądlakażdego,i(b)wiązałysięzpozycjamiiurzędami
narównidlawszystkichotwartymi”
.JakwskazujeS.-Ch.Kolm,wedługJ.Rawlsandlaetykispołecznej
isprawiedliwościbezpośrednioistotnesąśrodki,którepozwalająjednostkomdążyćdorealizacjiwłasnych
celówiprowadzićtakdobreżycie,jakiesamesobiewybiorą.Teśrodkitopodstawowewolnościzjednej
strony,adobrapierwotnezdrugiej.Pierwszeznichpolegająnawolnościczynówwewszystkichdziedzinach,
copociągarównieżzasobąbrakdyskryminacji.«Podstawowewolności»Rawlsaodpowiadają(pomijając
kwestieopodatkowania)«prawomczłowiekaiobywatela»zdeklaracjiz1789r.«Pierwotnedobra»Rawlsa
stanowiąwistociespołecznąsiłę-albosiłęnabywczą,wywodzącąsięzprzychodów(dochód)lubzapasów
(bogactwo),alboinnegorodzajusiłę,wypływającązzajmowanychstanowisk.Rawlsniekiedydodajedo
nichmożliwośćorazśrodkipromowaniaszacunkudlasamegosiebie”-zob.S.-Ch.Kolm,Dystrybutywna
sprawiedliwość[w:]Przewodnikpowspółczesnejflozofipolitycznej,red.R.E.Goodin,Ph.Pettit,przeł.
C.CieślińskiiM.Poręba,Warszawa2002,s.575in.
