Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Odoperacjidometareprezentacji
socjolingwistyki,pragmatyki,ujęćdyskursywnych,psycholingwistycznych,
czypóźniej-kognitywnych.
Podwójnaartykulacjajęzyka,kluczowykonceptlingwistykifunkcjo-
nalnejAndréMartineta(1949,1965:11-21),pozwalałarelatywniedługo
wyjaśniaćzjawiskafonologiczne,morfologiczne,leksykalneiskładniowena
zasadzieporuszaniasięmiędzyposzczególnymipoziomamijęzyka,leczstale
wzamkniętymsystemiebezpiecznej,hierarchicznejstruktury.Określona
liczbafonemów-jednostekdystynktywnychniższegorzędu-wchodząc
zesobąwskodyfikowanerelacje,tworzyłajednostkiwyższegorzędu,czyli
monemy(morfemyileksemy),będącezbiorempotencjalnieotwartym,lecz
praktycznieograniczonymzasadamisłowotwórstwa.Regułyskładniowe
natomiaststanowiłysztywnągwarancjęwłaściwejorganizacjileksemów
wzdania.Ujmującrzeczmetaforycznie,możnapowiedzieć,żetoprace
ŚmilaBenveniste!a(1966;1974)przeprowadziłyjęzykoznawstwozsystemu
dwuwymiarowegodotrójwymiarowego.Rozszerzyłymianowiciezakres
zainteresowaniafunkcjonowaniemjęzykanateksty,takiejednostki,których
genezaniejestjużjedynieprostąwypadkowąkombinacjijednostekniższego
rzędu,jakimisązdania.Zarównotworzenietekstu,jakijegorozumienie
aktywująbowiemmechanizmypozajęzykowe,takiejakchociażbywiedza
oświecie9,gwarantującefortunnąinterpretacjętekstówniepełnych,czy
pozornieniepoprawnych.Poziomkonstruowaniatekstówjestprzestrzenią,
wktórejznajdujeswojeodbiciestykmyśliijęzyka.Wybórpewnychinforma-
cji,anieinnych,ichwzajemneustrukturyzowanie,zaznaczenielubpomi-
nięciełączącychjerelacjiihierarchiijestmisternymwynikiemzłożonych
procesówmentalnychprzełożonychnastrukturyjęzyka.Takompleksowość
nakładającychsięnasiebieczynnikówznalazłaswojeodbiciewniezwykle
licznychjużdziśpracachzzakresulingwistykitekstuidyskursu.Obiek-
temichbadańsązjawiskakohezjiikoherencjiwarunkującepostrzeganie
ciągówzdańjakotekstów,awięcjednostekzorganizowanychgramatycznie
9Zbiórelementówaktywowanychwtrakciekonstruowaniatekstówjestbardzo
bogaty.Wśródnichznajdująsięzjawiskatakróżnorodnejaknaprzykładzasadakooperacji
iregułykonwersacyjneH.P
.Grice!a,presupozycjeiimplikaturylubteoriazachowaniatwa-
rzy.PodstawoweczynnikigwarantującepoprawnątekstowośćopisanezostałyprzezR.de
Beaugrande!aiW.Dresslera(1981).
