Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Podmiotwypowiadania
21
isemantycznie.Pierwszaznich,budującaspójnośćnapoziomiegramatycz-
nym,manifestujesiępoprzezzjawiskatakiejakanafory,katafory,różnego
typukonektory(przedewszystkimspójniki,przysłówki),powtórzenialek-
sykalneczysystemczasów.Koherencjanatomiastgwarantujespójnośćna
poziomiesemantycznym:pozwalastwierdzić,żetekstpowstajewokre-
ślonymceluillokucyjnymorazżedotyczyjednego,dającegosięstreścić
tematu.Wperspektywietraduktologicznejszczególnieistotnyjestfakt,że
koherencjaniejestjedynierelacjązamkniętąwmechanizmachtekstowych,
leczkonstytuujesięnanowowkażdymakcielekturynaliniitekst-czytel-
nik.Odwiedzyuprzedniejczytelnika,jegolektur,alerównieżnastawienia
dospotkaniaznowymtekstemiświatemwnimukazanymzależybowiem
częstoliczbazrozumianychinformacji,jakietekstprzekazujebezpośrednio
lubimplicytniewformiealuzji,ironii,grysłów,nawiązańkulturowychczy
zabawyzobowiązującymikanonamidyskursywnymiipoetyckimi.
Użytkownicydanegojęzykabudująwiększośćtekstówniemalauto-
matycznie,gdyżniezbędnenarzędzianabywanestopniowowtrakcie
akwizycjijęzyka.Tłumaczstoiprzedkoniecznościąwniknięcianietyle
wstrukturyjęzyka(rozumianegojakobazaleksykalnarządzącasięzasa-
damigramatyki),leczwłaśniewtenspecyficznyporządek,wjakiinnyjęzyk
przyporządkowujekonceptdosłowaistrukturygowyrażających10.
WyrosłazfilozoficznychkorzeniMichelaFoucaulta,LouisaAlthussera
iJacques!aLacanafrancuskaszkoładyskursu11uczyniłapodmiotwypowiedzi
orazkontekstjejpowstaniapojęciemcentralnymwjęzykoznawstwie.Zwrot
zapoczątkowanyznaczniewcześniejpracamitakichjęzykoznawców,jakna
10UUważnaobserwacjapozwaladostrzec,jakpostępujemy,jakichjednostekużywamy,
abyrozwijaćwypowiedzi,jakieformymamywpamięcizarównodlafragmentówjuż
wypowiedzianych,jakidlatych,którezamierzamywypowiedzieć.Wtensposóbmożemy
zobaczyć,jakodbywasiędopracowywaniesyntagm,poszukiwanie«dobrychokreśleń»
iciągłaewaluacja,którąstosujemywobecwłasnychwypowiedzi".(UUneobservationatentive
permetdevoircommentnousprocédons,quellesunitésnousutilisonspourfaireavancer
nosdiscours,quellestenuesenmémoirenousavons,àlafoispourlesmorceauxdéjàénoncés
etpourceuxquenousprojetonsd!énoncer.Onpeutainsiobservercommentsefaitlamise
aupointdessyntagmes,larecherchedes«bonnesdénominations»,etletravailconstant
d!évaluationquenousfaisonssurnospropresdiscours".)(Blanche-Benveniste1990:17).
11Cf.Maingueneau1993;Grzmil-Tylutki2010,2012.Oteoriidyskursuzuwzględnie-
niemjejujęciatekstowegocf.Dąmbska-Prokop2012b:61-111.