Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Modelezależnościcentrum–peryferie
peryferyjnystatus.Peryferyjnośćodczytywanajestjakosynonim
zacofaniaizaściankowościorazelementprzemocysymbolicznej
centrów.ItaknaprzykładwedługBolesławaDomańskiego(2007)
kategoryzacjaokreślonychregionówjakoperyferyjnychmaimpli-
kacje„moralneipolityczne”isugerowaćmożedyskursywneska-
zanieichnaporażkęiwiecznyniedorozwój.Domańskiobawiasię
takżenadużywaniawizjiodwołującychsiędoteoriidługiegotrwa-
niaiwspominao„fatalistycznej”perspektywierozwojuścieżko-
wego,wskazującnaróżnorodnośćzarównodrógwwolucjiregio-
nów,jakimożliwychinterpretacjiichstatusu.Podkreślaprzytym,
żeregion,którydominujewokreślonychwymiarach,niekoniecznie
musibyćwzorcemwewszystkichinnychsferach.
Modeleukładówcentro-peryferyjnychnapoziomiepaństwa
Pojęcieperyferiijestniezwykleszerokieipojawiasięwliteratu-
rzenaukowejwbardzowielukontekstachorazznaczeniach.Nawet
gdyniebędziemybraćpoduwagęmetaforycznychużyćtegoter-
minu,aograniczaćsięwyłączniedoznaczeńdosłownych,tzn.od-
noszącychsiędoprzestrzenigeograficznej,możemysięzagubić
wwielościpodejść,definicjiirozróżnień.BradleyCulleniMichael
Pretes(1998)zwracająuwagę,żenawetwśródgeografówpanuje
niesłychanaróżnorodnośćcododefiniowaniamarginalności/pery-
feryjnościiżewieleszkółakademickichzajmującychsięowąprob-
lematykąwzajemniesięignoruje.MargaritaSchmidt(1998)pod-
jęłajednązlicznychpróbzestawieniaróżnorodnychkryteriów
definiowaniaperyferyjności(nazywanejtakżemarginalnością)wli-
teraturze.Obejmująonewedługniejm.in.wymiarygeometrycz-
ny,ekologiczny,ekonomiczny,społeczny,kulturowyczypolitycz-
ny.TomaszGrzegorzGrosse(2007)uważa,żegłównewystępujące
wliteraturzekryteriaregionuperyferyjnegomożnapodzielićna
trzytypy:popierwsze,czynnikdystansu,oddaleniadocentrówgo-
spodarczych;podrugie,czynnikdemograficzny,niskiegopoziomu
zaludnieniai,potrzecie,czynnikekonomiczny,któregogłównym
aspektemjestniskipoziomprzeciętnychdochodów.Osobnowyróż-
niaonpodejściadoperyferiidefiniowanychprzezswojązależność
odcentrum,którebędąmnieszczególnieinteresowaćwniniejszej
pracy.Chciałemwniejograniczyćzakresodniesieńwobrębieteo-
