Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Modelezależnościcentrum–peryferie
JednozistotnychrozróżnieńdokonanychprzezRokkana,pró-
bującegousystematyzowaćpodstawoweścieżkikształtowaniasię
wEuropiepaństwistosowanychprzezniemechanizmówinte-
gracji,dotyczyklasycznychstrategiipodporządkowaniaperyferii
wykorzystywanychweFrancjiorazwWielkiejBrytanii.Podczas
gdywpierwszymprzypadku–francuskim–mieliśmydoczynie-
niazsystematycznymstosowaniemprzymusu,anawetprzemocy
wobecregionówperyferyjnych,wdrugim–brytyjskim–według
Rokkananależałobymówićraczejostrategiiignorowaniaperyfe-
riiprzezcentrumizmuszaniaichdouległościprzezmarginaliza-
cję.Oddzielnymtypemprocesówintegracyjnychsądlategoba-
daczaprzypadkiWłochiNiemiec,gdziedounifikacjikulturowej
(wszczególnościnapoziomieelit)doszłonakilkawiekówwcześ-
niejniżdounifikacjipolitycznej.Jakwspominałem,Rokkanodwo-
ływałsięobszerniedopracSamuelaEisenstadtaizanimpodkreślał,
żemodelpaństwanarodowegototylkojednazdrógmodernizacji,
awięctakżeintegracjiterytorialnej.Sztandarowymprzykładem
tegomodelujestpodzieńdzisiejszyFrancja.Jegoalternatywami
sąm.in.biurokracjewojskowe,federacjemiast,republikichłopskie
iinne.
Modeleukładówcentro-peryferyjnychnapoziomie
międzynarodowym
Analizzależnościcentro-peryferyjnychnapoziomiemiędzyna-
rodowymniesposóbzliczyćaniuporządkować,ponieważpowsta-
wałyoneniejakoodzaraniadziejów,ponieważhierarchiepomię-
dzypaństwamibyłyzawszejednymzoczywistychipodstawowych
aspektówporządkuświatowego.Wartozapewnewspomniećodość
powszechniepodzielanymzałożeniudotyczącymzmianycharak-
teruglobalnychukładówcentro-peryferyjnychwrazznarodzinami
nowoczesnegokapitalizmu.Jegoekonomicznesiecikontroliipod-
porządkowaniaterytoriówgospodarczozależnychzastępowaćza-
częłystopniowowcześniejszestrukturyzależnościocharakterze
główniepolitycznym.Modelimperiumpolitycznegobyłpowoli
wypieranyprzezsystempotęgpolityczno-gospodarczychoplatają-
cychswymiwpływamiświat.Ichoddziaływaniemogłobyćglobal-
ne,choćtakjakwprzypadkuWenecjiczyNiderlandów,odgrywają-
