Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Istotapaństwafederalnego
Tabela1.2.Różnicemiędzymodelemfederalizmumiędzystanowego(interstate)
iwewnątrzstanowego(intrastate)
27
Podziałwładzypolitycznej
Interakcjerządowe
Stopieńintegracjipionowej
Uprawnieniaposzczególnych
szczebli
Instytucjonalnasztywność
Modelwspieraosiąganiecelu
dualistyczny
jednostronnelubwspółpraca
niski
autonomia(samostanowienie)
niska
wielerozwiązań
międzystanowy
Modelfederalizmu
zintegrowany
wspólnepodejmowaniedecyzji
wysoki
wspólnezasady
wysoka
jednorozwiązanie
wewnątrzstanowy
Źródło:opracowaniewłasnenapodstawie[Broschek2007,s.5-6].
Politologianiewypracowałajeszczeogólnejteoriifederalizmu,anawetjego
powszechnieprzyjętejdefinicji.Federalizmjestnajczęściejidentyfikowanyzteo-
riąfederalnegorządu:„stosowniedotegofederalizmjestspecyficznymustrojem
(reżimem),konstytucyjnymmodelem,zhistoryczniezdeterminowanąstrukturą
prawną”,stądpodziałnafederalizmamerykański,szwajcarski,niemiecki,australij-
skiitd.[Federalizm1998,s.70].
Zsamymzdefiniowaniemterminu„federalizm”poważneproblemy.Dodziś
nieudałoswypracowaćjednejdefinicjifederalizmu,którazostałabyzaakceptowa-
najednocześnieprzezpolitologów,socjologów,prawników,finansistów,jakw-
nieżosobyzajmującesięteoriąirozwojemsystemówpolitycznych.Każdespojrze-
niezawierasłuszne,choćnigdyniewpełniwyczerpująceargumenty.Jakpodaje
J.Ch.Traut,W.H.StewartwksiążceConceptsofFederalismwymienił497typów
federalizmu[Traut2002,s.25].Etymologiapojęciafederalizmwiążesięzłaciń-
skimfoedus,cooznaczazwiązek,układwdomyślerównoprawny.WedługWiel-
kiejencyklopediiPWN,federalizmtoustrójpaństwowyopartynazasadziefederacji
lubzasadależącaupodstawróżnychkoncepcjidotyczącychorganizacjiżyciaspołe-
czeństwa,głosząca,żeustrójpolitycznypowinienopieraćsięnadobrowolnejwspół-
pracyzachowującychswojątożsamośćsiłspołecznych.Państwojakopodmiotnad-
rzędnypowinnopodejmowaćdziałaniatylkowtedy,gdyokreślonychcelównie
możnaosiągnąćwinnysposób[WielkaencyklopediaPWN,t.8,2001,s.560].
PierwszymteoretykiemfederalizmubyłniemieckihumanistaJ.Althusius
(1557-1638)(szerzejzob.[Federalizm1998,s.36-37]).Wczasachnowożyt-
nychrównieżpojawiłysiękoncepcjefederalistycznekoncepcjeEuropy„jedno-
rodnej”ustępowałymiejscakoncepcjomEuropy„zróżnicowanej”.Elementyobu
typówtkwiływkoncepcjach:republikiarcychrześcijańskiej”P.Dubois;paxro-
manaD.Alighieriego;„nowejEuropy”króla„husyckich”CzechJerzegozPodie-
braduczyksięciaMaksymilianaSully’egodeBerthune,doradcykrólaFrancji
HenrykaIV;atakżejagiellońskiejuniiEuropyŚrodkowo-Wschodniej[Federa-