Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Istotapaństwafederalnego
29
realizowaniazadańpaństwowych.Wertykalnyihoryzontalnypodziałwładzyjest
takżekorzystnymimpulsemrozwojuspołecznego.Mobilizujebowiemposzcze-
gólnychaktorównietylkodoopartejnazasadziesubsydiarnościwspółpracy,ale
ikonkurencji,
dualny(ang.dualfederalism,niem.dualerFöderalismus)bazujewswoich
założeniachnakonkurencyjnościipreferujecałkowityrozdziałkompetencjimię-
dzywładzęcentralnąapaństwaczłonkowskie.Przykłademtakiejorganizacjia-
dzyUSA,charakteryzującesiędwustrukturalnymsystememrządówrealizują,
niezależnieodsiebie,odrębnekompetencje.Jesttozmodyfikowanaformadualne-
gofederalizmu,określanajakofederalizmkonkurencyjny.Oznaczato,zarówno
rządystanowe,jakirządfederalnymająwłasnąadministracjęidziałająwsposób
względemsiebiesuwerenny.Niekładziesiętutakdużegonaciskunawyrównanie
iujednoliceniewarunkówżycia,aautonomiairóżnorodnośćregionalna,jakwnież
pluralizmkulturowyipreferencjelokalnezabezpieczonepolitycznieiprawnie.
Stanfordzkaencyklopediafilozofiidefiniujefederalizmjakoteorięlubpoparcie
dlarządówfederacyjnych,gdziewładzapodzielonajestmiędzy„jednostkamitery-
torialnymi”i„centrum”.Wodróżnieniuodpaństwaunitarnegosuwerennośćjest
konstytucyjnierozdzielonamiędzyconajmniejdwapoziomy,wtensposób,że
jednostkinakażdympoziomiemająwładzęwykonawcząimogądziałaćniezależ-
nieodinnych.Obywatelepodlegająjednocześnieobowiązkowiwobecobydwu
władz.Podziałobowiązkówmożeróżnićsię,alenajczęściej„centrum”jestodpo-
wiedzialnezapolitykęzagranicznąiobronną.„Jednostkiterytorialne”mogąod-
grywaćrównieżrolemiędzynarodowe[Ladenheim2007].
Organizacje
Związekpaństw
Państwozwiązkowe
Zdecentralizowane
Państwo
międzynarodowe
Konfederacja
Federacja
państworegionalne
scentralizowane
Integracja
PARTYKULARYZM
Decentralizacja
Przykłady:
ONZ
Szwajcariado1848
USA1776-1789
ZwiązekNiemiecki
FEDERALIZM
Decentralizacja
Integracja
Szwajcaria
USA
RFN
Włochy
Hiszpania
Integracja
CENTRALIZM
Decentralizacja
IIIRzesza
NRD
1815-1866
Australia
Rys.1.3.Partykularyzm,federalizmicentralizm
Źródło:[Kinsky1999,s.44].