Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
1.Przesłankiirozwiązaniamodelowepaństwafederalnego
J.M.Buchananuważafederalizmzaśrodekograniczanialubsprawowania
pewnejkontrolizapomocąwbudowanychwsysteminstytucji,którebędątrzymały
podkontroląuprawnieniawładczerządu[Buchanan,Musgrave2005,s.143].We-
długR.BlindenbacheraiR.L.Wattsa,podstawowąistotąfederalizmujestidea
dwóchlubwiększejliczbyszczebliwładzyłączącychwsobieelementy„wspól-
nychreguł”dlaniektórychcelówiregionalnej„autonomii”dlainnych[Blindenba-
cher,Watts2003,s.9].ZdaniemCh.Saundersfederalizmwszerokimujęciuto
konstytucyjnieokreślonarównowagamiędzyautonomiąawspólnymiregułami
[Saunders2003,s.33].
Celfederacjimożnawidziećoczymawybitnegopolitologaamerykańskiego,
pochodzenianiemieckiego,C.J.Friedricha,jakopowiązaniepewnejjedności
zpewnąwielościąlubteżoczymaK.Deutschajakoznalezieniejednościwróżno-
rodności[Federalizm1998,s.73,80-81].MożnateżwzoremF.Kinsky’ego
umiejscowićsystemfederalnynaosimiędzypartykularyzmem(integracją)acen-
tralizmem(decentralizacją)(rys.1.3)[Kinsky1999,s.33,44].
Wwersjiideologicznejmożnawyodrębnićtrzyrodzajefederalizmu[Konopac-
ki1998,s.80-82]:
Federalizmcentralistycznyjakodoktryna„absolutyzmu”czy„totalitary-
zmu”utrzymująca,żeintegracjaniepełnajestniestabilna,zatemcaławładzapo-
winnanależećdocentrum.Wersjęreprezentujefederalizmamerykański.
Federalizmdecentralistycznywedługtejidei,władzaicentralizacja
złem,któremumożnazaradzićtylkoprzezzniesienieinstytucjipaństwa.Swoistym
rozwiązaniemmiałabybyćfederacjafederacji.
Federalizmrównowagipowinienbyćrozumianyjakoswoistykontrakt,
pakt,wedlektóregostronyzrzekająsiędobrowolnieiwzajemnieczęściswojej
autonomiiwceluosiągnięciaokreślonychkorzyści.Federalizmrozumianyjako
kontraktmożeprowadzićdocentralizmulubdecentralizmu.
PodobneujęciezaproponowałF.Kinsky,twierdząc,żedrogadofederalizmu
wiedzieprzezintegrację,decentralizacjęlubnakładaniesiętychdwóchczynników
wczasie.Wpierwszymwypadkumamydoczynieniazezjednoczeniemdotych-
czasniezależnychpaństw,natomiastwdrugimzescedowaniemuprawnieńwładzy
państwowejnaniższeszczebleiutworzeniemautonomicznychstrukturwuprzed-
nioscentralizowanym,jednolitymorganizmiepaństwowym.Zaprzykładfederacji
powstałejnazasadzieintegracjimożnapodaćStanyZjednoczoneiSzwajcarię.
Zkoleizaprzykładfederacjipowstałejwwynikudecentralizacjimożnapodać
Belgię,JugosławięiCzechosłowację.Kompilacjaczynnikówdecentralizacjioraz
integracjispowodowałapowstanieRepublikiFederalnejNiemiec(szerzejzob.
[Kinsky1999,s.35-41,80-103]).
Zpunktuwidzeniainstytucjonalno-funkcjonalnegofederalizmmożnabyzin-
terpretowaćjakopewnąformępolitycznejorganizacji,wktórejzadaniapaństwowe
takrozdzielonepomiędzyregionalnepaństwaczłonkowskieicałepaństwo,