Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
76
Studia
NalistytecesarzewiczotrzymałodMikołajaodpowiedźzna-
mienną,wktórejtreśćisenswartogłębiejwniknąć.
Jeślispośróddwóchnarodówidwóchtronów-pisałcar-jeden
musizginąć-czyżmogęsięwahaćchoćbychwilę?Czysambyśsię
wahał?Sytuacjamojajestciężka,odpowiedzialnośćstraszna,ale
sumienieniczegomiwobecPolakówniewyrzucaizapewniamcię,
żenigdyminiczegowyrzucaćniebędzie,gdyżswojeobowiązki
wobecnichwypełnięażdoostateczności.Nienapróżnoskładałem
przysięgęinigdyodniejnieodszedłem;niechwięcodpowiedzial-
nośćzastraszliweskutkitegowydarzenia,jeślijużniemożnaich
uniknąć,spadniewcałościnatych,którzytuzawinili34.
Awparętygodnipóźniej,rozważajączokazjiNowegoRokuna-
dziejenaprzyszłość,Mikołajstwierdził:
ChciałbymwidziećcięspokojnieusadowionegowtwymBelwede-
rze,awszystkoprzywróconedoporządku,leczileżtrzebadoko-
nać,zanimsiędotegodojdzie!Któryspośróddwóchnarodówma
zginąć-gdyżwydajesię,żezginąćjedenmusi-RosjaczyPolska?
Zdecydujsam!35.
Ostatniezdaniacarpodkreśliłwyraźniewswymrękopisie.
Aniebyłatojedyniepełnarozdrażnieniaafektacjadespoty;wpubli-
cystycerosyjskiej1831rokumotywtenpojawiaćmiałsięwielokrot-
nie.WieśćopowstaniuwWarszawieprzyjętazostaławPetersburgu
iMoskwiejakozasadniczewyzwanierzuconeprzezliberalnąEuro-
pęnwielkiejiświętejRusi”
,jakogroźbazawieszonanadimperium,
jakośmiertelneniebezpieczeństwodlacałegodziełaIwanaIII,Iwana
Groźnego,PiotraWielkiegoiKatarzynyII.Stwierdzając,żewwalce,
którąrozpoczęłowarszawskiepowstaniewnocy29listopada,musi
zginąćjedenzdwóchnarodów,naródpolskilubnaródrosyjski,że
niemażadnegoinnegolubpośredniegowyjściazsytuacji,Mikołaj
rzuciłhasło,którepochwycićmiałaprawiecałaówczesnarosyjska
opiniapubliczna,kierowanaprzezreakcyjnąpublicystykę,iktóre
w1831rokuwstrząsnąćmiałoRosją.Zpolskiegopunktuwidze-
niastanowiskotakiebyłozupełnymnonsensem;nikomuwPolsce
dogłowyprzyjśćniemogło,byewentualnezwycięstwopowstania,
34
MikołajdoKonstantego8/20XII1830,tamże,s.473.
35
MikołajdoKonstantego3/15I1831,tamże,s.475.
