Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
PiśmiennośćmieszczańskawpóźnośredniowiecznejPolsce
kiedyprzytłaczającaczęśćmieszczanuczestniczyławkulturzepismajedynieoka-
zjonalnieibiernie.Treśćtekstu-dokumentu,rozporządzenia,listu-byłaodczyty-
wananiepiśmiennejwiększościprzezwykształconegospecjalistę20.Kończymynasze
rozważaniawczasie,kiedyprzybiciepisemnegoogłoszenianadrzwiachratusza
byłosposobempoinformowaniaosprawieznacznejczęścigminymiejskiej,urzędy
prowadziłymiędzysobąbogatąkorespondencję,amieszczanie-itonietylkoci
zdużychmiast-pisywalilistyurzędoweiprywatne,ofertypracy,zaczynalipowoli
prowadzićrodzinnekroniczki.Znajomośćpismaniebyłajużświadectwemprzyna-
leżnościdoelity,taumiejętnośćbyładostępnadlawszystkichwarstwspołeczności
miejskiej,nawetprzestępcypotrafiliposłużyćsięlistemjakonarzędziemszantażu21.
Bazaźródłowa
Podstawoweinajważniejszeźródłoniniejszejpracystanowiązapiskipowstałe
wkancelariachurzędówradzieckich,ławniczychiwójtowskich.Pierwszezacho-
wanezapiskiwksiędzemiejskiejKrakowapochodzązprzełomuXIIIiXIVw.,
Lwowa-z1382,aPoznania-z1398r.22Odrazutrzebajednakdodać,żeopóź-
nienieobuośrodkówwstosunkudoKrakowawrzeczywistościniebyłoażtak
wielkie.Popierwsze,trzebapamiętać,żeLwówlokowanonaprawieniemieckim
w1356r.Podrugie,wiemy,żeprzed1382r.wtamtejszejkancelariiprowadzono
księgę(księgi),którazostałyspalonepodczaspożaruw1381r.23Potrzeciewresz-
cie,funkcjonowałatu,byćmożejeszczeprzedkazimierzowskąlokacją,kancelaria
ruska24.BardziejskomplikowanajestsprawaPoznania,wwypadkuktóregodysku-
sjęopoczątkachkancelariitrudnouznaćzarozstrzygniętą.Zachowanaksięga-
radziecka-zostałazatytułowanaprzezswegopisarzaliberprimusibadaczetoczyli
długądyskusję,czyowoprimusoznacza,żejesttopierwszaksięgawpisówwtym
mieście,czyteżpierwszazałożonapopożarze,któryzniszczyłmiejskiearchiwum
wlatachosiemdziesiątychXIVw.25Jeśliweźmiemypoduwagę,żepierwszypisarz
miejskipoznański,Herbrahardus,jestwzmiankowanywdokumenciez1302r.26,
niewydajesięprawdopodobne,byksięgęwpisówzałożonodopieroniemalstolat
później.Raczejnależałobysięprzychylićdotezy,żewPoznaniuprowadzonowkan-
celariidokumentacjępisanąmniejwięcejwtymsamymokresiecowKrakowie.
20G.Myśliwski,WrocławwprzestrzenigospodarczejEuropy(XIII-XVwiek).Centrumczypery-
ferie?,Wrocław2009,s.184-185.
21M.Biesaga,S.A.Sroka,Listzbójnikówz1493rokuijegojęzyk,St.Źr.,t.45,2008,s.49-57.
22NKiRMK;StadtbuchvonPosen,wyd.A.Warschauer,t.1,Posen1892;Pomnikidziejowe
LwowazArchiwumMiasta,t.1:Najstarszaksięgamiejska1382-1389,wyd.A.Czołowski,Lwów1892.
23PomnikidziejoweLwowa...,t.1,s.IV-V
.
24M.Ìl’kìv-Svidnic’kij,FormuvannâkancelâriïL
)vivs)kogomagistratuvXIVstolitti,w:Lwów,
miasto-społeczeństwo-kultura.StudiazdziejówLwowa,t.7:Urzędy,urzędnicy,instytucje,red.
K.Karolczak,Ł.T.Sroka,Kraków2010,s.19.
25I.Radtke,KancelariamiastaPoznaniadoroku1570,Warszawa1967,s.115n.
26KDW
,t.2,nr855.
