Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
WITOLDOSTROWSKI
Różnegatunkiangielskiejliteraturykryminalnej
Natakszerokimtlepoczątkiangielskiejliteraturykryminalnejmogąwydaćsię
nierazzaskoczeniem.Najstarszymijejokazamisąpobożneopowieścikryminalne.
Dalejidąballady,następniewychodzącewpostacibroszurreportażeinformująco-
-ostrzegawczeowieluwyspecjalizowanychsposobachnabieranianaiwnych.
Niebraksztukteatralnychozwykłychiniezwykłychzbrodniachnapisanych
nierazztakimartyzmem,żecenimyjejakowielkietragedie.Oboknielicznych
nowelikryminalnychdoprozyfabularnejnależyjedynawswoimrodzajurenesan-
sowapowieśćłotrzykowska–rewianajbardziejwymyślnychpodłościiokrucieństw.
MamytakżeosobliwąkronikęprocesówiegzekucjiwięzieniaNewgate,awXIXw.
seriesławnychprocesówkryminalnych–angielskiepitavale.Literaturafaktu
występujewtymprzeglądzieprzemieszanazfiction–proząfabularną,któraczęsto
zniejpowstaje.Takjakiliteraturadramatyczna.Itutajżyciesłużyjakomateriał
twórczościartystycznej.
PoczątkiangielskiejliteraturykryminalnejsięgająXVwieku.Różnejejgatunki
zachodząnasiebieczasowo,rozkwitająwXVIiXVIIwieku,powstająnowe
wXVIII,XIXiXXwieku.Istniejewięcciągłość.Godneuwagijesttakżeto,że
niejesttojakaś„brukowa”podkulturaliteracka(choćitejniebrak).Literaturata
wAngliinależydogłównychnurtówliteraturynarodowej.
Toteżwśródjejautorówspotykamyniebylejakienazwiska.Jednymzpisarzy
odsłaniającychkryminalnepraktykiświatapodziemnegojestRobertGreene,elżbie-
tańskirywalMarlowe’a,gardzącySzekspiremjakoliterackimdorobkiewiczem.
InnymreportażystąkryminalnymjestThomasDekker–współczesnyGreene’owi
twórcakomediimieszczańsko-rzemieślniczej.
MójrozdziałozbrodnijakotemacietragediiczasówSzekspirawypełniająnazwi-
ska–gwiazdyówczesnegoteatru.Awśróddwudziestukryminalnychsztukażcztery
wyszłyspodpióraSzekspira.BezThomasaNashe’a,autoraNieszczęśliwegopodróżnika
niebyłabykompletnażadnahistoriaangielskiegoromansuinovellirenesansowej.
KalendarzWięzieniaNewgatedostarczałmateriałówipomysłówdosztuk
ipowieścikryminalnychpisarzomXVIIIiXIXwieku.Możnabytuwymienić
powszechnieznanąOperężebracząJohnaGaya,powieściDziejeWielkiegoJonatana
WildaHenryFieldinga,EugeneAramEdwardaBulwerLyttonaautoraOstatnichdni
Pompei;romantycznehistorieohighwaymanach(konnychrozbójnikach)–Rookwood
iJackSheppardWilliamaHarrisonaAinswortha.
RomantycznąidealizacjąmordercyEugeneAramaEdwardBulwerLytton
spowodowałliterackiezjawiskozwaneNewgateNovel(powieśćotematycezwiązanej
zwięzieniemNewgate).DoNewNewgateCalendarsięgnęłajeszczewXXwieku
