Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
9
COTOJESTLITERATURAKRYMINALNA
Abyuniknąćnieporozumieńwartoprzedprzeczytaniemtejksiążkiprzyjąć
trochęwyjaśnień.Cotoznaczy„literaturakryminalna”?Czytelnicy,którzy
spodziewająsię,żebędziewniejmowaotzw.„kryminałach”,będązawiedzeni.
Angielskapowieśćkryminalnatoraczejkoniecliteraturykryminalnejniżjejpoczą-
tek.PowstaładopierowXVIIIw.,zwłaszczapodjegokoniec.Specjalnajejodmiana,
którejcelemjestukazanie,jakktośwykryłsprawcęisposóbdokonaniazbrodni
czylipowieśćdetektywna,zaczęłapojawiaćsiękoło1860r.irozkwitławXXwieku.
WPolsce,wkraju,wktórymliteraturawowielewiększymstopniuniżwinnych
krajachkształtowałażycienarodowe,świadomośćcojestliteraturąkryminalną,aco
niąniejest,byłasłabaibrakbyłonatentematpoważnejrefleksji.Posłuchajmy,co
o„romansiekryminalnym”pisałw1920r.takzdawałobysięinteligentnyioczy-
tanyBoyŻeleńskiwprzedmowiedoOstatniegowcieleniaVautrinaBalzaca:
Cóżzaprzepaśćzresztą,cóżzaróżnicawtraktowaniutematumiędzyBalzakiem
atzw.literaturąkryminalną.Uważmyto:zasadąpowieścikryminalnejjestgrube
zaciekawienie:danyjestfaktzbrodni,chodzioto,ktojąpopełnił...1
WychwalającpowieśćBalzaka,Boyniezdawałsobiesprawyztego,żechwaliwłaśnie
powieśćkryminalną,choćniedetektywną,którejprzypisywał„grubezaciekawienie”.
Prawdopodobniebyłbyoburzony,gdybymupowiedziano,żeAjschylosjuż
wstarożytności(VI–Vw.przedChr.)uprawiałliteraturękryminalną.Jegodramat
Oresteiatopasmookropnychzbrodni,którezaczynasięodtego,żewielkiwódz,
którydopierowróciłzwojny,zostajeutopionywwannieprzezwłasnążonęijej
kochanka.Posługująsięprzytymczymśwrodzajukaftanabezpieczeństwa,abygo
obezwładnićwkąpieli.
Niewiemtakże,czyłatwobyłobyBoyowiprzyznać,żeZbrodniaikara(1866)
Dostojewskiegojestpowieściąkryminalną.
1
HonorédeBalzac,Komedialudzka.OstatniewcielenieVautrina,„Książka”,Warszawa1946,s.9.
