Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Początkipsychologiinaukowejnaziemiachpolskich…
nawcześniejszedokonaniabadaczy(wspominanijużF.BaconiJ.L.Vives),pod-
kreślił,żeistotniejszeodpytańczymjestduszajestznaleźćodpowiedź,jakdziała
ijakiesąjejwłaściwości.Stwierdziłponadto:uGenezapsychologiiempirycznej
tłómaczy,dlaczegozaliczonojądorzędunaukfilozoficznych.Wszakpowstałana
tlebadań,odnoszącychsiędoteoryipoznaniaidopodstawetyki:początekjej
wiążesięściślezposzukiwaniaminaturyniewątpliwiefilozoficznej.Toteżwielka
amożeiprzeważnaczęśćpsychologówuważasiępodziśdzieńzafilozofówapsy-
chologięzajednązumiejętnościfilozoficznych”55.Innagrupabadaczynatomiast
wyraźnieoptowałazaoddzieleniempsychologiiodfilozofiiidołączeniemjejdo
fizjologii.Głównymargumentempodnoszonymprzeznichbyłfakt,żewtrakcie
badańianalizniezauważonoróżnicymiędzyobjawamipochodzącymizżycia
umysłowegoorazzukładunerwowego:uCi,copsychologięuważajązaczęśćfizy-
ologii,popierająswezdanietwierdzeniem,iżzjawiskapsychicznesąwgruncie
rzeczytylkopewnymgatunkiemzjawiskfizyologicznych.Mówiąprzeto,żenie
mamyprawauczynićzobjawówżyciaumysłowegoprzedmiotuodrębnejnauki.
Skorowięcfizyologiazajmujesięfunkcyamiżyciowemiwogóle,więcpowinna
badaćteżfunkcyeżyciaumysłowego”56.Jakozaprzeczeniepowyższejtezyautor
przytaczałkontrargumenty,jaktenmówiącyotym,żezjawiskafizjologiczne(ta-
kiejaknp:wydzielaniesokówtrawiennychczyhormonów)mająswojekonkret-
neumiejscowienieworganizmie.Natomiastuczucia,emocjeiwyobrażeniajuż
takiegoprzywiązaniawedługtejteoriiniemają.Drugimpowodemmiałbyćnato-
miastsposóbpostrzeganiaobuprocesów.Podczas,gdyzjawiskafizjologicznesą
odbieranepoprzezzmysły,tozjawiskaduchowetrafiajądonaspoprzeztzw.do-
świadczeniewewnętrzne,czyliinaczejświadomośćbezpośrednią:uWobectego
twierdzenie,jakobyobjawyżyciaumysłowegobyłytylkogatunkiemprocesów
fizyologicznych,traciwszelkąpodstawę.Wszakzjawiskaduchowesąpozbawio-
nenajwybitniejszymzmianomwspólnymwszystkimzjawiskomfizjologicznym:
niebędzieanirozciągłemiwprzestrzeni,anidostępnemizmysłowemuspostrze-
żeniu,niemogąstanowićgatunkuzjawisk,któreposiadająwspomnianecechy.
Uczynasbowiemlogika,żecechyrodzajusązarazemcechamigatunków,które
rodzajobejmuje”57.Wreszcieautorzwróciłuwagęnaodmiennośćmetodbadań
stosowanychwpsychologiiwobecinnychnauk.Zjawiskaduchowesądostępne
jedyniedladoświadczeńwewnętrznych,dlategopsychologiaempiryczna,jeśli
55K.Twardowski,Psychologiawobecfzyologiiiflozofi,uPrzewodnikNaukowy
iLiteracki”1897,s.18.
56Tamże,s.19.
57Tamże,s.21;K.Twardowskiprzeanalizowałsamosłowofunkcja,któreczęsto
pojawiasięwsporzenatematokreśleniaczyczynnościumysłowesąfunkcjamimózgu.
Podanyzostałwniosek,iżniektórezjawiskanaturyduchowejsązależneodpewnych
procesównerwowych.
