Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
1.Treśćpostrzeżeniazperspektywyrescogitans
Natlepowyższegołatwiejuchwycićznaczeniepojęciazmysłowejidei,czyli
pewnegomentalnegostanu,wktórymtreśćreprezentujerzeczdziękipostrze-
ganiu(2.1),adoznawanie(2.2)jestpodmiotowymodczuciemwywołanym
przezbodziec.Takrozumianaideazmysłowa-jakpostaramsięwyjaśnićto
poniżej-jesttymsamym,coideanabyta,bozawierazarównoreprezentacyjny,
jakiniereprezentacyjnyskładnik.Takierozróżnieniepozwolilepiejwyjaśnić
całościowąstrukturęflozofiKartezjuszaiustalićzwiązekpomiędzymetaf-
zycznymdualizmemaepistemologicznymidealizmem,awięctakżepomiędzy
realnymistnieniemrzeczy(jakoprzyczynpostrzeżeń)iichobrazamiwpostaci
mentalnychstanów(idei).
Dziękitemurozróżnieniuzostajepodkreślone,iżpostrzeżenia(2.1)niesą
tymsamymcodoznania(2.2),choćobaaspektyzmysłowegodoświadczenia
występująwewnątrzrescogitanswścisłejrelacjiistanowiązawartośćideinaby-
tej
32
.Postrzeżenia(2.1)sąwięcelementempośrednimpomiędzyzewnętrznymi
przedmiotamiadoznaniamijakościiprzedstawiająobiektywnecechyrzeczy.
Doznania(2.2)zaś,jakoreaktywnewrażeniacechjakościowych,występują
wrelacjizpostrzeżeniami(2.1),aleniezprzedmiotamiijakotakieniereprezen-
tująobiektywnychcechrzeczy.Zperspektywyszerszegoujęciakartezjańskiej
flozofipercepcjipostrzeżenieidoznaniesącoprawdaczymśstrictepodmioto-
wym,alerozpatrywanemogąbyćzróżnychstron.Postrzeżenie(2.1)jestskut-
kiemrealnegooddziaływaniarzeczynaludzkieciało(układnerwowyimózg),
awięcjestczymśpodmiotowouświadomionym,chociażjesttakżeściślepowią-
zanezeswojąnaturalną,zewnętrznąprzyczyną.Postrzeganiezatemodnosisię
tylkodoobioruprzeznaszeciałoimózgruchówwywołanychprzezilościowe
własnościrzeczy.Dziejesiętak,ponieważnapoziomieciałzmysłyzewnętrz-
neodbierajątylkotebodźce,któresąimdostępne,areceptywnośćoznacza
tylkostanbyciapobudzonym,któryniezawierażadnychinformacjioprzed-
miocie,iżmaonjakieśzmysłowejakości
33
.Taostatniapojawiasiębowiem
postroniepodmiotu,właśniejakouświadomionezmysłowedoznanie(2.2).
R.DeRosa,DescartesOnSensoryMisrepresentation:TheCaseOfMateriallyFalseIdeas,flHistory
OfPhilosophyQuarterly”
,Vol.21,No3/2004l
32
JakpodkreślaA.W.MacKenzie-niemaontologicznejróżnicypomiędzypostrzeżeniami
cechilościowychadoznaniamijakości,obaelementysązmysłowymitreściamiwewnątrzjednej
substancji-por.A.W.MacKenzie,DescartesonSensoryRepresentation:AStudyoftheDioptrics,
flCanadianJournalofPhilosophy”
,Vol.20,1/1990-dodatkowyVol.16,nrspecjalny:flCanadian
Philosophers:CelebratingTwentyYearsoftheCJP”
,s.114.ZkoleizdaniemC.Weeróżnice
pomiędzytymiaspektamitreścizmysłowychmająjednakcharakterflfenomenologiczny”-por.
C.Wee,MaterialFalsityandErrorinDescartes’Meditations,Abingdon,Oxon-NewYork2006,
s.37.
33
Por.R.Descartes,Lesprincipes…,op.cit.,s.612-613.
