Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Procespostrzeżenia
29
Jeślijednakcharakterjakościowymajątylkopodmiotowedoznania,tojakości
zupełnienieprzysługująprzedmiotomfzycznym.Przykładdoznaniabólu
czyciepła,którypojawiasięwumyśle,jestreprezentatywnywtymsensie,że
wskazywaćmanaróżnicępomiędzyilościowąprzyczynąwywołującąjakiś
stanasamymjakościowymdoznaniem
34
.Ból,ciepło,alerównieżdoznania
konkretnegokoloru,smakuczyzapachuniesąreprezentacjamicechrzeczy-
sąodczuciami,adoświadczaćjakichkolwiekjakościowychstanówmożetylko
świadomość,którajestpobudzona,tj.samaniewytwarzaswoichdoznań,lecz
pojawiająsięonewniejbezjejwoliizapośrednictwemprzyczynzewnętrznych.
Wtymsensiedoznaniewynikazruchówciał,jestswoistąreakcjąwpostaci
wrażeniaczegośjakościowegoitowarzyszypostrzeżeniu.Niemawięctutaj
flprzekładaniasię”ilościowookreślonychpostrzeżeń,wywoływanychprzez
ruchirozciągłośćrzeczynadoznaniajakości.Inaczejmówiąc,doznania(2.2)
sąobecnewumyślewrazzpostrzeżeniami(2.1)-obaelementyzaśpojawiają
sięprzyokazjiruchów,wywołanychprzezciała.
Wspomnianewyżejrozdzieleniedwóchaspektówprocesupercepcji-dzia-
łaniarzeczy(1)idoświadczania(2),jakopostrzegania(2.1)idoznawania(2.2)
-wydajesięjednakniewystarczające,bozbytogólne.Dualizmmetafzyczny
stanowioczywiściefundamentrozważańnadprocesempostrzegania,ale
przecieżnierozstrzyga,jakprzebiegaówproces.Wyjaśnienie,naczympolega
ówproces,wymagaodwołaniasiędoszerszegopodziałuniżpodziałpoprzed-
ni,wktórymbardziejszczegółowobędąnaniesionejegoposzczególneelemen-
ty.Noweujęciemusibraćpoduwagęontologiczneróżnicedwóchsubstancji
ipomimotowyjaśnićstatusdoświadczenia.Jakwiadomo-rescogitansjest
związanazciałemprzezmózgicałyukładnerwowyigdyKartezjuszopisuje
mechanizmoddziaływaniamaterialnejprzyczynyruchu,którapoprzezsiatkę
nerwówwywołujewrażeniebólu
35
,torównieżstarasięznaleźćwspólnyobszar,
którybyłbyodpowiedzialnyzawzajemnesprzężenietego,cometafzycznie
różne.Fizykamówiotym,codotyczyprzedmiotówmaterialnych,ijakmecha-
niczniedziałaciało,alewmomenciegdymyśleniemetafzycznerozdzieliło
światrzeczy,toflozofa,biorącazapunktwyjściaperspektywęsubstancjalnie
pojmowanejświadomości,musiodstronypodmiotowościwyjaśnićrelację
światarzeczydoniejsamej,aanalizadoświadczeniazmysłowegodajewłaś-
nieszansęnaustalenietegozwiązku.WtymsensietwierdzenieKartezjusza
opołączeniudwóchsferwczłowiekupozwalamunaprzedstawienieproble-
mupercepcjiwtakimświetle,bymócwyciągnąćepistemologicznewnioski
34
35
Por.idem,Méditations…,op.cit.,s.328.
Porlibidem,s.331.
