Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KOMUNIZMJAKOPOKOLENIOWAHERSTORIAł
środowiskemigracyjnychwZSRR,apowojniewysokopostawioneurzędnicz-
kiinstytucjipublicznych,kobietytestałysięucieleśnieniemepokistalinowskiej,
stądichodsunięcienamarginesżyciapolitycznegoodczytywanojakowidomy
znakdokonującychsięwPolscezmian.Jednakpolitycznaemeryturaniezawsze
oznaczaładlabyłychdygnitarekkresaktywności.Częstopełnesiłizapałudo
działania(wieleznichwczasienodwilży”ledwoprzekroczyłopięćdziesiątyrok
życia),szukałymożliwościujściadlaswojejenergiiiniewykorzystanegopoten-
cjału.Znajdowałyjąwłaśniewpisaniuwspomnień,którebyłydlanich–po-
chodzącychzinteligencji,najczęściejdobrzewykształconychiwswojejkarierze
zawodowejpracującychzesłowem(jakokrytyczkiliterackie,naukowczynie,wy-
dawczynie,redaktorkiczasopism,pisarki,polityczneinstruktorkiinauczycielki,
aleteżurzędniczkioświaty,naukiikultury)–formąkontynuacjizawodowejak-
tywności,rodzajemndziałaniasłowami”(wrozumieniuJohnaAustina
22
).
Pierwszafalatekstówwspomnieniowychautorstwaemerytowanychdziała-
czekkomunistycznychmiałamiejscenaprzełomielatpięćdziesiątychisześć-
dziesiątych,drugapodkonieclatsześćdziesiątych.Byłytoopowieściautobiogra-
ficzne(historieżycia)mocnoosadzonewhistoriipolskiegoruchurobotniczego,
którasilniesplatałasięzhistoriąPolski,aleteżmiędzynarodowegokomunizmu.
Choćautorkipodkreślały,żepisaływspomnienia,aniehistorię–kreślonyprzez
nieobrazwydarzeńbyłzatemsubiektywny,przefiltrowanyprzezjednostkową
pamięć–tojednakmożnadomniemywać,iżzagestempowtarzaniastrukturyzu-
jącychopowieśćfaktówhistorycznych,takichjakrewolucja1905roku,rewolucja
październikowa,nielegalnaaktywnośćKomunistycznejPartiiPolskiwdwudzie-
stoleciumiędzywojennym,ażdowybuchudrugiejwojnyświatowej(niewiele
tekstówwybiegałopozarok1939,atymbardziej1945),stałjakiśzamysł
23
.
Niebyłanim,jaksądzę,wyłącznienostalgia–czystatęsknotazamłodością,
upływającąwprzedwojennejPolsceispędzonąwśródludzi,którychautorki
wspomnieńpragnęłyupamiętnić.Nostalgia,idąctropemrozważańStuartaTan-
1969;
EdwardaOrłowska,Pamiętamjakdziś,Warszawa1973;JaninaBroniewska,Tamtenbrzeg
mychlat,Warszawa1973.
22
Zob.J.L.Austin,Mówienieipoznawanie.Rozprawyiwykładyfilozoficzne,przeł.B.Chwedeń-
czuk,Warszawa1993.
23
PiszęotymwartykulePrządki(po)rewolucyjnejrzeczywistości.Konstruowaniehistoriilewicywe
wspomnieniachpolskichkomunistekwlatach60.XXwieku,w:Rok1966ł,op.cit.,s.255–296.
27
