Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
I.Czymjesticzymmożebyćportretpsychologiczny
któregośznich.Awszystkieonesumująsięwedleniepisanego
prawawolnościpoznawczejdojakiejśprawdyoobiekciepozna-
nia,itakzresztąniewyczerpującejznamionzupełności.
Zkoleiportretliterackiwydajesięzpozorułatwiejszywra-
cjonalizacji,gdyżbudowanyjestnabazieopisuwerbalnego-za-
równocechpostaci,jakisamejkonstrukcjifabularnej.Językinar-
racjanarzucająkonkretnątreść,sensiodniesieniapoznawcze,
conieoznacza,żeniepozostawiająswobodydlagrywyobraźni.
Należyprzytymjednakpamiętać,żepsychologiailiteratura
posługująsięróżnymijęzykami.Pisarzporuszasięwnaturalnej
przestrzenisemantycznej,psycholog-wterminologiiscjenty-
stycznej,zunifikowanej,silnieograniczonejprzezdefinicyjny
rygoryzm.Dlategoteżopisliteracki,choćnierazmglistyczy
grzeszącybrakiemprecyzji,wwiększymstopniupotrafibyćwie-
lowymiarowy,niekiedywręczbardziejtrafny,cowsumiewpły-
wanajegodużąwiarygodność.
Wiedzaoczłowiekuwportrecieliterackimjestrozbudowana
oto,coprzeznaukęjestpomijanelubpostrzeganejakonie-
uprawnionewanalitycznymrozumowaniuilogicznymschema-
cieładuwnioskowania,leczconietylkomaswojezalety,ale
wręczstanowiowartościopisu.Popierwszewiedzatajestpeł-
naniuansówznaczeniowych,stopniowanychodcienicharakte-
rystykopisowych,rozmytychwrażeń,niezawszelogicznych
skojarzeń-abędącprzeztowieloznaczna,jestjednocześnie
barwna,maswójkoloryt,który-odziwo-takżemaogromne
znaczeniejakopewnadziwnakategoriaopisupsychologicznego
(Kępiński,2000).Zdrugiejstronyjestteż-cochybanajistot-
niejsze-wzbogaconaosądyiocenywartościujące,azatemdaje
sięosadzaćnaskalachwartościmoralnych,etycznych,religij-
nych,społecznychitp.Pozwalawięctłumaczyć-inaczej,ale
wcaleniegorzejniżwpsychologii-konfliktyinapięciamoty-
wacyjneczy,wszczególności,decyzyjne,awogólności-egzy-
stencjalne,bezobawyokoniecznośćspełnianiasurowychwy-
mogówakademizmu.Literaturaposługujesięnietylko
barwnościąopisu,leczprzedewszystkimkategoriamidobraizła,
moralnegoprzyzwoleniaizakazu,etycznegokategoryzowania
