Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Psychologiaisztuka–dwiestronymedalu
27
zachowań,postawizdarzeń,perspektywąhistorycznąiodnie-
sieniamikulturowymi-słowemtymwszystkim,cowpsycho-
logiijestwzasadziewykluczone.
Wpowszechnymodbiorzetrafnośćiwiarygodnośćportretów
literackichbywawiększaniżanalizynstudiówprzypadku”do-
konywaneprzezpsychologów.Pisarzbowiemmoże-anawet
powinien-byćsubiektywny,psychologpodgroźbaklątwyaka-
demickiejniemożewychylaćsiępozarygorystyczny(choćjak-
żezłudny)obiektywizmswejanalizy.Czywjakiejkolwiekana-
lizienaukowejmożliwejesttakieotosformułowanie,które
przedstawiaczytelnikowipewnegosienkiewiczowskiegoboha-
tera(ChilonazQuovadis)?nCzłowiek,którystałprzednim,nie
mógłbyćniczyimkochankiem;wtejdziwnejfigurzebyłocoś
iplugawegoiśmiesznego”.Kilkanaściesłów,ledwiepropozycja
zarysuduchapostaci,aileżdomyślnychbarw,treści,odniesień,
osądu,możliwychskojarzeń,miejscadlawyobraźni.Celność
wstępnegoopisuwzmacnianadtokomunikatywnośćprzekazu.
Tegoniemożnaosiągnąćwżadnejpsychologicznejanalizieoso-
bowości.Tylkodziękitakiemuwprowadzeniupostacidoakcji
mógłautorosiągnąćporuszającywyobraźnięefektopisudrama-
tyzmufinałowejprzemianyduchowejmałegopokurczaiłotra:
nwtymukrzyżowanymbyłocośtakcichego,wydawałsiętak
starym,bezbronnym,słabym,takwołającymswąpokorąolitość
(ł)atwarzzajaśniałamuuśmiechem(ł)”.
Możnadługosnućpodobnerozważaniawodniesieniudo
innychdziedzinsztuki,zawszejednakkonkluzjabędziepodob-
na.Niechodzioto,abyanalizowaćposzczególneformyarty-
stycznepodkątemzawartejwdziełachprawdyoczłowieku
-rzeczwtym,żeniosąonewsobiebardziejzrozumiałyiwie-
lowymiarowyobrazrzeczywistości(częstodaleceodmienny)niż
najbardziejnawetpogłębionaanalizanaukowa.Najlepiejuwi-
daczniasiętowówczas,gdychcemyrozważyćtakjużnie-
uchwytną,aczistotną,właściwośćludzkiejnatury,amianowicie
jejpiękno-zarównozewnętrzne,jakiwewnętrzne.
LeonardodaVinciprzezcałeżycieprowadziłwłasne,nie-
zliczonestudiaanatomiczne,abylepiejpoznaćizrozumiećme-
