Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teodozjuszawprowadziłnieto1erancjęwobecpogaństwa.W416r.
wykluczonopoganodurzędów,w435r.zakazanowielobóstwapodkarą
śmierci.Kościółpowyjściuzkatakumbuzyskałosobowośćprawną,stałsię
potęgąmoralnąipolityczną.Cesarzeprzestaliuważaćsięzabogów,
kontentującsięwybraństwembożym,nosiliwszakżenadaltytułpontifex,
interpretowanywsensiebiskupabezsakry.WKościelecesarzeznajdowalidla
siebiepoparcie,którepolityczniewykorzystywali.Hierarchiękościelną
traktowalijakotrzecią,obokcywilnejiwojskowej.Prowadziłotodosystemu
opieki—podporządkowaniaKościołapanującemuwsferzeorganizacyjnej,
dyscyplinarnejanawetdogmatycznej.Kościółtęopiekęprzyjmował,pomagała
mubowiemwzwalczaniupogaństwailicznychherezji,alerychłoodróżnił
sacrumodprofanum(słynnylistpapieżaGelazegoz494r.),copozwoliłomu
przeżyćupadekcesarstwanazachodzieEuropy,awdalszejhistoriiinspirowało
gowróżnychepokach,ustrojachipaństwachdoakcentowaniaswejwolności,
anawetwalkioprzewagęnadrządzącymi.
§11.PIERWOTNAORGANIZACJAKOŚCIOŁA
OrganizacjaKościołakształtowałasięodIw.jakohierarchiczna
iterytorialna,złączonawęzłemwspólnejwiary.Znauczaniaapostolskiego
powstawałygminy,zlokalizowaneprzedewszystkimwmiastach.Włościanie
(pagani)ochrzczenizostalipóźniej.Szczególneznaczeniemiaływspólnoty
założoneprzezapostołów,zwłaszczarzymska,pochodzącaodśw.Piotra,
pierwszegowkolegiumapostolskim.Wnajstarszychtekstachchrześcijańskich
mówisięobiskupach,prezbiterachidiakonachpiastującychwróżnymstopniu
władzęduchowną,zarządzającąisądową.
Wyjściezkatakumbumożliwiłojawnyrozwójorganizacyjno-ustrojowy
Kościołaitowpowiązaniuzistniejącąsieciązarząduterytorialnegoimperium.
NaczeleKościołastanąłbiskuprzymski—papież.Władzapapieska,
sprawowanazrazuwedługformułyprimusinterpareswepiskopacie,ulegała
systematycznemuwzmacnianiu.OdVw.możnawidziećwpapieżupowszechnie
uznawanegozwierzchnikaKościoła.Poniżejpapieża-biskupaznaleźlisięwpo-
rządkuświęceńprezbiterzy,wporządkuzaśwładzyadministracyjno-jurysdyk-
cyjnejpatriarchowie(RzymzpapieżemjakopatriarchąZachoduoraz
Antiochia,Aleksandria,JerozolimaiKonstantynopol).Wstolicachprowincji,
zwanychmetropoliami,rezydowaliarcybiskupi-metropolici,wokrę-
gachzaśzwanychcivitates(późniejdiecezje)—biskupi(episcopi).Zpo-
głębieniemirozprzestrzenieniemsięchrystianizacji,takżeinawsi,powstałasieć
kościołówparafialnych.Parafia—najniższyinajmniejszyokręgkościelny,
podlegałap1ebanom-proboszczom(plebanus,parochus).Kościół
ustabilizowałsięostateczniewczterostopniowejstrukturzeorganizacyjnej,
funkcjonującejwterenie,którejpodstawowymifilaramibyłyepiskopat
40
