Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
wskazującmiędzyinnyminadefiniowaniesiebie,ulepszaniesiebie,uczeniena
podstawiedoświadczeńinnych,planowanieiwykonywaniecodziennychak-
tywnościorazspecjalistycznychdziałań.ZdaniemNeissera,badaniewykorzy-
staniapamięciwwarunkachnaturalnychniepowinnobyćjednakprzypadko-
wymgromadzeniemszczegółowychinformacji,leczanaliząukierunkowaną
przezogólnekoncepcjeludzkiejnaturyiżyciaspołecznegoorazbardziejszcze-
gółowehipotezydotyczącebadanychzjawisk.
Równiezdecydowane–choćprzeciwnedoNeissera–stanowiskowoma-
wianejkwestiizajęlipodkonieclat80.XXwiekuBanajiiCrowder(1989).Ich
pracazawieraładyskusjęzpoglądamiNeisseraz1978rokuorazbardzokry-
tycznąocenębadańnadpamięciąwkontekścieżyciacodziennegoopublikowa-
nychodczasujegoprezentacji.ZdaniemBanajiiCrowdera,wbadaniachtych
nieuzyskanoinformacji,którychniemożnabyłobyuzyskaćweksperymentach
laboratoryjnych,asformułowanedziękinimzasadybyłytylkoprzejawamiza-
sadlaboratoryjnychwwarunkachżyciacodziennego.Ponieważprezentacja
sporusłużymijakopretekstdorefleksjiogólniejszejnatury,niebędęszczegó-
łoworeferowaćtejczęściichpracy–zwłaszczażetendencyjnośćwdoborze
badańiinterpretacjiichwynikówprzewyższałatunawettendencyjnośćNeisse-
ra(1978)wdoborzeoczywistychempirycznychgeneralizacjiiźlewykorzysta-
nychodkryć.Przedstawięnatomiastkolejnoobronęzasadbadańlaboratoryj-
nychorazkrytykęzasadbadaniapamięciwkontekścieżyciacodziennego.
Zarzutobrakzainteresowaniaproblemamiżyciacodziennegoitestowanie
modeliteoretycznychdlanichsamychBanajiiCrowder(1989)odpieralinadwa
sposoby.Popierwsze,wskazywali,żenaukajestgustemnabytymipsychologia,
podobniejakżadnainnadziedzina,niemożekierowaćsiętakimkryteriumjako-
ściproblemówbadawczychjakto,czysąoneinteresującedlalaików.Podrugie,
twierdzili,żebadaczenieuważająbadańlaboratoryjnychzacelsamwsobie,
aproblemówwyrastającychzżyciacodziennegozanieistotne,leczprzyjmują,
żenapytaniadotyczącepamięcimożnanajlepiejodpowiedziećdziękiempi-
rycznemuodkrywaniufaktów,któremożnageneralizować–atakiewłaśnie
odkryciamożliwesąwkontrolowanychwarunkacheksperymentalnych.Do
ostatniegopunktujeszczepowrócę,gdyżdotyczyonsednaargumentacjiauto-
rów.Nazarzutooczywistośćformułowanychwbadaniachlaboratoryjnych
generalizacjiBanajiiCrowderodpowiadali,żewświetlebadańnadpotoczną
wiedząnatematpamięciobejmujeonawieletrafnychintuicji,alerównieżwiele
całkowitychnonsensów(naprzykładżeosoby,którewolniejsięuczą,również
wolniejzapominająto,czegosięnauczyły,lubżeniektórzyludzieposiadają
pamięćfotograficzną).Zatemnawetprzyjmującsprzecznośćzintuicjąjako–
wątpliweichzdaniem–kryteriumjakościrezultatówbadańempirycznych,
możnauznać,żewielewynikówbadańlaboratoryjnychtakiwarunekspełnia.
Ponadtozgodnośćodkrycianaukowegozpotocznymiobserwacjamiczyintu-
icjaminieobniżawartościtegopierwszegorównieżdlatego,żepytanie,jakie
stawiająsobienaukowcy,niedotyczytylkotego,czyjakiśefektsiępojawia,ale
dlaczegosiępojawia.
