Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
PracaprzymusowawczasieIwojnyświatowej
Wokresiezimnejwojnyukazałysięliczniedalszepublikacje84,ponieważ
wyzyskpolskichpracownikówprzezniemieckichDimperialistów”orazichrze-
komaheroicznawalkazuciskiemidealniewpisywałysięwoficjalnykomuni-
stycznyobrazświata.Zkilkomawyjątkami85pracetepozaPolskąniewzbudziły
jednakprawieżadnegozainteresowania.Tylkowkilkuprzypadkachdokonano
wNRDprzekładównaniemiecki86.Interpretacjezawartewpowstałychwokre-
siekomunistycznympracachmająwprawdziesilnezabarwienieideologiczne,
niemniejjednakpiśmiennictwopolskiezawieracennewskazówkinatemat
skądinądmałoznanejniemieckiejpolitykisterowaniasiłąrobocząwokupo-
wanymKrólestwiePolskim.Poroku1990temattenniebyłjużpodejmowany*.
NaLitwiebadanianadniemieckąpolitykąsterowaniasiłąrobocząwcza-
sieIwojnyświatowejmiałyistotnieniewielkirozmiar.Przyczynątegomoże
byćzjednejstronyowielemniejszapowierzchniakrajuiliczbajegoludności,
zdrugiejzaśfakt,emigracjazarobkowadoNiemiecodgrywałarolędalece
mniejsząniżwPolsce.Dopierowroku1939powstaławjęzykulitewskimpraca
poświęconaniemieckiejpolitycesterowaniasiłąrobocząnaLitwiewczasie
Iwojnyświatowej87.PoIIwojnieiwcieleniuLitwyprzemocądoZwiązkuRa-
dzieckiegoAbbaStrazhasopublikowałkilkapractraktującychoniemieckiej
84W.L.Karwacki,WłókniarzeŁodziwlatachpierwszejwojnyświatowej1914–1918.Łódz-
karadadelegatówrobotniczych,[wi]Włókniarzełódzcy.Monografia,red.E.Rosset,Łódź1966,
s.90–102;J.Holzer,J.Molenda,Polskawpierwszejwojnieświatowej,Warszawa1963;B.Drewniak,
RobotnicysezonowinaPomorzuZachodnim(1890–1918),Poznań1959;N.Gąsiorowska,Położenie
iwalkaekonomicznaipolitycznagórnikówzokupantemniemieckimwKrólestwiePolskimwczasie
Iwojnyimperialistycznej,1914–1918,DRocznikiDziejówSpołecznychiGospodarczych”1952,14,
s.1–39;L.Grosfeld,Takzwanyaktpiątegolistopada,DKwartalnikHistoryczny”1954,61.
85JedyniezachodnioniemieckihistorykFriedrichZunkel,jakrównieżenerdowscyhisto-
rycyLotharElsneriWernerBaslerzwróciliuwagęnaksiążkęDrewniakaiartykułGrosfelda,
zob.F
.Zunkel,DieausländischenArbeiter…,s.280in.,przypis1;L.Elsner,Dieausländischen
Arbeiter…,s.179,przypis89;W
.Basler,DeutschlandsAnnexionspolitikinPolenundimBaltikum
1914–1918,Berlin1962,s.155.
86Zob.L.Grosfeld,DieProklamationdesKönigreichsPolenam5.11.1916,[wi]Neuepolnische
Geschichtswissenschaft.AufsätzeundStudien(ZeitschriftfürGeschichtswissenschaft,Beiheft3),Berlin
1956,s.135–176;Z.Landau,J.Tomaszewski,WirtschaftsgeschichtePolensim19.und20.Jahrhun-
dert,tłum.ioprac.B.Puchert,Berlin1986.
87M.Urbšienė,VokiečiųokupacijosūkisLietuvoje,Kaunas1939.Przeglądliteraturybadaw-
czejzokresudoroku1995natematniemieckiejokupacjiLitwyzob.A.Eidintas,Dielitau-
isch-deutschenBeziehungendes20.JahrhundertsinderlitauischenForschung,[wi]Deutschlandund
Litauen.BestandsaufnahmenundAufgabenderhistorischenForschung,red.N.Angermann,J.Tau-
ber,Lüneburg1995,s.67–75.
*Informacjenatematpolitykiróżnicwzakresiesiłyroboczejodnaleźćmożnawpublika-
cjachpoświęconychdziejomwsiichłopówKrólestwaPolskiegowczasieIwojny,zob.przede
wszystkimM.Przeniosło,ChłopiKrólestwaPolskiegowlatach1914–1918,Kielce2003przyp.
konsult.nauk.