Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Rozdział1.Historiaprzemiansocjologiirodzinyjakosubdyscyplinynaukowejś
owemużyciuodnzawsze”2.Podobniejednakjakwprzypadkusocjologii,również
wodniesieniudosocjologiirodzinysłusznejesttwierdzenie,żesamozaintereso-
waniezagadnieniami,którestałysiępodstawowymprzedmiotemdlatychdyscy-
plin(dlasocjologii-najogólniejmówiąc-jestnimspołeczeństwo,dlasocjologii
rodziny-życierodzinne),nieprzekładałosięnapowstanieiukonstytuowanie
siędyscyplinnaukowych.Oilewięcpoczątkinamysłunadżyciemspołecznym
sięgajączasówodległych,otylepoczątkisocjologiijakodyscyplinynaukowejda-
towanesąnapołowęXIXwieku,cobyłozwiązanezdziałalnościąnaukowąojców
założycielisocjologii:Auguste’aComte’aiEmile’aDurkheima,KarolaMarksaoraz
MaxaWebera(zob.Giddens2005).Kiedynatomiastzaczęłasięsocjologiarodziny?
Badaczenieudzielająjednoznacznejodpowiedzinatopytanie.
HaroldChristensen(1964),autorbodajżenajbardziejznanejiczęstocytowanej
systematyzacjietapówrozwojusocjologiirodziny(która-cotrzebawyraźniepod-
kreślić-odnosisięjedyniedosytuacjiwStanachZjednoczonych),dzielinaukowy
namysłnadżyciemrodzinnymnaczteryokresy.Pierwszyznich-etapnprzed-
badawczy”-przypadałzdaniemChristensenanapierwsząpołowęXIXwieku
3
.
2Tezydotycząceżyciarodzinnego(powinnościmałżonków,ichpraw,wychowywaniadzie-
ciitd.)bezwątpieniabyływażnymtematemdlafundamentalnychtekstówreligijnych:Starego
iNowegoTestamentuczyKoranu.Trudnorównieżniedostrzecobecnościtematówzwiązanych
zżyciemrodzinnymwpismachgreckichfilozofów-PlatonaczyArystotelesa,którzyzajmowali
sięm.in.społecznymirolamikobietimężczyzn(np.Platonzakładałnierównościmiędzypłciami
wpredyspozycjachdopełnieniaurzędówpublicznych,aArystotelespodkreślał,żezewzglę-
dówbiologicznychmężczyźnimająprzewagęnadkobietami)orazmiejscemifunkcjąrodziny
wsystemiespołecznym(Platonprzenosiłideękolektywnejwłasnościnażycierodzinne-pisał
np.owspólnymwychowywaniudzieciczywspólnociekobiet-natomiastArystoteleszakładał,
żenajbardziejtrwałymipodstawowymzwiązkiemspołecznymjestmałżeństwomonogamiczne.
Porównywałonrodzajestosunkówpanującychwrodziniedoustrojupaństwowego,wycho-
dzączzałożenia,żerodzinajestsoczewką,wktórejskupiasięcałespołeczeństwo.Przyjmował
ontakże,żerodzinastanowipierwotnąpolis)(por.Szczap2013).ZbigniewTyszkapodkreślał:
nZainteresowanierodzinąwyprzedziłoznaczniewczasiepowstaniesocjologiijakoodrębnej
dziedzinynaukowej.Odwieluwieków,anawettysiąclecirodzinabyłaprzedmiotemrefleksji
filozofów,znanychprzedstawicieliróżnychreligii,pisarzy”(1974:9).
3Drugietaprozwojusocjologiirodziny-okresdrugiejpołowuXIXwieku—zostałzdaniem
Christensenazdominowanyprzezwpływydarwinizmuiewolucjonizm.Wpublikowanychwtedy
tekstachdotyczącychżyciarodzinnego(przedewszystkimocharakterzeantropologicznym)
opisywanorodzinęzperspektywyhistorycznejiporównawczej.Dohertyiinni(2004)zauwa-
żają,żewieletekstówukazywałomodelrodzinyzespołeczeństwzachodnich,znanyichautorom
zdoświadczenia,jakonnajdoskonalszy”
.DopierotrzeciwyróżnionyprzezChristensenaokres
wrozwojunaukowegonamysłunadtematykążyciarodzinnego-przypadającynapierwszą
połowęXXwieku-możnazdaniemautorauznaćzapoczątkisocjologiirodzinyjakodyscypliny
naukowej.Prowadzonewówczasanalizykoncentrowałysięnazagadnieniachspołeczno-psycho-
logiczne,takichjak:dobórpartnerskiimałżeński,relacjewmałżeństwie,relacjerodzic-dziecko,
kształtowanieosobowościwprocesiesocjalizacji.WedługChristensenaczwartyetap(odlat
50.XXwieku)toczasbudowaniasystematycznejteoriizzakresusocjologiirodziny:podejścia
