Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DorotaZygmuntowicz,Wstępdoprzekładu
11
okrutnychwojenGrekówzGrekami,demokracjimającejnaswymkoncie
ndokonanie”takniechlubnejakskazanienaśmierćSokratesa,dostrzega
wtymdialoguwięcejgotowychodpowiedziniżmoralnychipolitycznych
problemów;wspartarzekomąwiedząnatematintencjiPlatona-utopi-
stylubrzecznikatotalitaryzmu-zamykawieluprzedpóźniejnapisanymi
Prawami,jakbynsłowosięrzekło”.
Wydajesięjednakbardzoprawdopodobne,żeobszernePrawasąre-
zultatemwieloletnichprzemyśleńibadańprowadzonychjużwczasie,gdy
PlatonpisałPoliteię
6
.Wprzedstawionymwnichmodelupolitycznym
wszyscymieszkańcypoliswrównymstopniupodlegająwładzyprawa(zna-
miennieprzemilczanegowPolitei);niemawnimmiejscaiprzyzwolenia
nasuwerenów-każdyjestbowiemnsługąprawa”
7
.Dlategoteżosoba
sprawującajakąkolwiekwładzępodlegakontroli,którąmożezainicjować
każdymieszkaniecpolis,podejrzewającyurzędnikaonieprzestrzeganie
obowiązującychiakceptowanychzasad,objaśnianychprzezprawodawcę
wszystkimobywatelomwperswazyjnychwstępachdopraw(prooimia)
8
,
mniejlubbardziejracjonalnie,wzależnościodpotencjałuintelektualnego
obywateli.Gdyżprawojestnwspólnymprzekonaniempolis”
,kierującejsię
rozumem
9
.Związekmiędzyrozumem(nous)iprawem(nomos),dostrzega-
nyprzezPlatonajużnapoziomiebrzmieniowegopodobieństwasłów,jest
jednymzgłównychmotywówdialogu
10
.Posłuszeństwowobecprawa,pod-
dawanegoprzedjegoustanowieniemsprawdzaniu,dyskusjiipoprawianiu
(aktomstricteracjonalnym),jestzatemwyznacznikiemracjonalnościżycia
politycznego.Obywatel,któryniepotrafipoddaćsięwładzytakstanowio-
negoprawa,niewykazujezdolnościdopełnieniajakiejkolwiekwładzy.Stąd
owartościustrojuniedecydujeformasprawowaniawładzy(przezjednego
wmonarchii,przezkilkuwoligarchiiczyprzezludwdemokracji),lecz
6
Świadectwosystematycznychstudiównadgreckimprawodawstwemiróżnymimode-
lamiustrojowymi,prowadzonychwAkademiipodkątemhistorycznym,komparatywnym,
teoretycznymipraktycznym,rozpoznająwPrawachm.in.Baker1947:295,Morrow1960:
4-10,Brunt1993:245-342.DoAkademiikierowalisięporadępolitycyoróżnejorienta-
cji(idemokratycznej,iarystokratycznej),chcączałożyćnowekolonielubprzeprowadzić
antyoligarchicznereformy.Jejczłonkowieuchodziliwświeciegreckimzaspecjalistów
wprawoznawstwie(szerzej,zodniesieniemdoźródeł,zob.Zygmuntowicz2011:19-21).
7715d.
8722e-723b.
9644d.
10714a1-2,836e4,890d7.
