Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
RozdziałI.Uwagiwstępne
nianiautworów)orazjegofunkcjastrukturalna(gwarantującatwórcomiwydawcom
finansowąniezależnośćodpaństwa,awkonsekwencjirozwójniezależnegosektora
twórczościijejrozpowszechniania)9.
Żadnaztychteorii,ujmowanaosobno,niewyjaśniaźródeł,funkcjiisensuprawa
autorskiego.Zwracająonejedynieuwagęnamożliweaspektyrozpatrywaniatego
prawa.Wróżnychokresachhistorycznych,atakżesystemachprawnych,wzależności
odprzyjętejhierarchiiwartości,przypisywanoniektórymztychkoncepcjiznaczenie
pierwszoplanowe,comiałowpływnaokreśleniezasadigranicochronyautorskiej
wkonkretnychustawach,atakżenaichwykładnię.
Skrótowoprzedstawionekoncepcjeprawaautorskiegoznajdująodbiciewdwóchpod-
stawowychsystemach:romańskimsystemiedroitd’auteurianglosaskimsystemie
copyright10.Rozgraniczenietychsystemówjestoparteprzedewszystkimnaodmien-
nejroliprzypisywanejtejgałęziprawa.
Wsystemiedroitd’auteurochronajestustanowionaprzedewszystkimzewzględu
namajątkoweiosobiste(moralne)interesytwórców.Początkowoniekiedyprzyj-
mowanybyłkontrowersyjnypogląd,żeprawatemiałybyprzysługiwaćtwórcom
nznaturyrzeczy”,aroląustawodawcybyłojedynienpotwierdzenie”słuszniena-
leżnychimpraw.Jeżelichodziokonstrukcjętreściprawaautorskiego,wyróżnia
siędwamodele:dualistycznyimonistyczny.Modeldualistyczny,przyjętym.in.we
Francji,Włoszech,HiszpaniiiwPolsce,charakteryzujesięwydzieleniemdwóch
samodzielnych(autonomicznych)prawautorskich:prawamajątkowegoiprawa
osobistego.Należymiećświadomość,żewyodrębnianiewprawieautorskim
uprawnieńmajątkowychiosobistychmadopewnegostopniaumownycharakter.
Uprawnieniamajątkoweczęstosłużąochronieinteresówosobistych,np.poprzez
zakazeksploatacjiutworuprzezokreślonągrupępolityczną,ipodobnie-upraw-
nieniaosobistewykorzystywanebywajądorealizacjiinteresówmajątkowych;do-
tyczytonajczęściejwyrażaniazgodynanaruszenieintegralnościdziełaarchi-
tektonicznego.Różnicezachodzącemiędzytymiprawamidotycząm.in.takich
kwestii,jak:czastrwania,zasadyokreślaniauprawnionegopodmiotu,dopusz-
czalnośćiregułyobrotu,środkiochrony
11
.Zkoleicechąmodelumonistycznego,
leżącegoupodstawm.in.niemieckiejustawyautorskiej,jesttraktowanieupraw-
nieńosobistychimajątkowychjakoskładnikówjednolitego,niezbywalnegoprawa
9Por.N.W
.Netanel,Copyrightandademocraticcivilsociety,YaleLawJournal,November1996,
s.283in.
10Por.ciekaweiwielowymiaroweporównanieobutychsystemówS.vonLewinski,InternationalCopy-
rightLawandPolicy,Oxford-NewYork2008,s.36-63.
11Ustaleniateodnosząsiętakżedogeneralnychtrudnościzwyraźnymoddzieleniemprawosobistych
imajątkowych.Zauważasięwszczególności,żesampodziałmacharaktertypologicznyorazżewniektó-
rychprzypadkach(np.prawadowizerunku-por.rozdz.XII.3)wistocieprawatzw.niemajątkowemają
charakterhybrydowy.Por.wtejkwestiiM.Romanowski,Podziałprawpodmiotowychnamajątkoweinie-
majątkowe,PiP2006,z.3,s.24in.Podobnieprawamajątkoweczęstosłużąochronieinteresówosobistych.
