Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Pojęcieirodzajeutworów
29
artysty7.Zatwórcówuważamytych,którychdziełanietylkosąnowe,lecz
takżestanowiąobjawszczególnejzdolności,napięcia,energiiumysłowej,ta‑
lentu,geniuszu.Energiaumysłowa,zużytanawytworzenienowychbytów,
jestmiarątwórczościniemniejsząniżsamanowość;todrugaoboknowości
miaratwórczości8.Twórczośćjestaktempsychologicznym,któryprowadzi
dopowstanianowejwartości9;poleganawytwarzaniufikcyjnegoistnie‑
nia10.Stanowiwięcflprzeciwieństwonaśladownictwalubmechanicznego
stosowaniapewnychreguł”11.Tworzeniewedługmodelutoniesztuka,lecz
produkcjaprzemysłowa.
Przyocenietwórczościniemażadnegoznaczeniawymiarwkładu
pracy,zaangażowaniafizycznegoiintelektualnegoautorautworu12.Dzieło
ocenianejakowybitnemożebyćwynikiemjednejbłyskotliwejmyśliimoże
byćwykonaneniewielkimwysiłkiemtwórcy13.Możnapowiedzieć,żetwór‑
czośćjestodzwierciedleniemwyobraźni.Utwórstanowiproduktsferyprze‑
żyćpsychicznychkonkretnegotwórcy.Dlategowłaśnietwórcajestzmocy
prawapierwotnymnabywcąprawautorskichitylkoonmożedecydować
olosachutworu.Powstającenarzeczokreślonejosobyprawaautorskiesą
ekwiwalentemzajejfltwórczeosiągnięcie”14.Stądteżwynikakonstrukcja
prawautorskichjakoprawbezwzględnych(skutecznychwobecwszystkich
innych,pozasamymtwórcą,osób).Ustawachronitwórcęprzedwykorzy‑
staniemfaktustworzeniadzieładocelówsprzecznychzwoląlubinteresami
twórcy.Prawoautorskiemastworzyćwarunkidotego,byeksploatowany
byłutwór,aniejegotwórca.Autormożekorzystaćzutworuwdowolny
sposób.Ograniczeniawtymzakresiewynikająjedyniezustawy15.
Oryginalnośćtonowatorstwowzakresieformyutworu.Nowatorstwo
wzakresietreściniejestkoniecznedostwierdzenia,iżutwórmacharakter
oryginalny.Twórcauzewnętrzniastanswoichprzeżyćpsychicznych,nadając
imnową,tzn.wzbogacającąistniejącystanrzeczy,formę.Treśćutworumoże
byćnowatorska,aleteżmożeczerpaćzdawnoistniejącychźródeł.Zjawisko
toilustrujenastępującyprzykład:istniejądzieła,którychtreśćstanowiwizję
twórcydotyczącąwydarzeńzaczerpniętychzmitologii,Bibliiczywydarzeń
7W.Tatarkiewicz:Dziejesześciupojęć…,s.296.
8Ibidem,s.304.
9I.Cherpillod:L!objetdudroitd!auteur.Lausanne1985.
10W.Tatarkiewicz:Dziejesześciupojęć…,s.307.
11J.Błeszyński:Prawoautorskie…,s.32.
12D.Julia:Słownikflozofi.Przeł.K.Jarosz.Katowice1992,s.353.
13J.Błeszyński:Prawoautorskie…,s.32.
14A.Kopff:Wpływpostęputechnicznegonaprawoautorskie.ZNUJPWiOWI1988,z.48,
s.13.
15Prawaautorskietwórcypodlegająograniczeniomzewzględunainteresspołecz‑
ny.Chodziotzw.dozwolonyużytekprywatnyipubliczny.Zagadnienietozostanie
omówionewrozdziale6częściI.
