Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Pojęcieirodzajeutworów
2.4.Ustalenieautrwalenieutworu
31
Przezustalenieutworunależyrozumiećnadaniemupostaci,która
umożliwiazapoznaniesięznimprzezinneosobypozasamymtwórcą.
Wystarczy,byzutworemzapoznałasięjednaosobaniebędącajegotwórcą.
Wydajesię,żechodzituofaktyczną,rzeczywistąpercepcjęutworuprzez
konkretnąosobę,aniejedynieoflstworzeniemożliwości”(potencjalną
percepcję).Inaczejmówiąc:ustaleniemniejestrecytacjawierszaprzez
poetęprzygoleniu—przyzałożeniu,żeniktjejnieusłyszał;natomiast
jestustaleniemrecytacja,którąusłyszałsąsiadzapośrednictwemkanału
wentylacyjnego20.ZdaniemSąduNajwyższego,wyrażonymwwyrokuz25
kwietnia1973roku,ustalenieutworumożeprzybraćjakąkolwiekpostać,
choćbynietrwałą,jednakżemusibyćonanatylestabilna,żebycechyitreść
utworuwywierałyefektartystyczny21.Wpraktycemożliwesądwiepostacie
ustalenia.Pierwszatoustalenieocharakterzejednorazowym.Jesttoproste
flzakomunikowaniedziełaodbiorcy”zapomocąsłowa,gestu,mimikiitd.
Odbiorcauzyskujewtensposóbjednokrotnąmożliwośćpercepcjiutworu.
Kolejnapercepcjawiążesięzponownymzakomunikowaniemutworu.
Drugąpostaciąustaleniajestustalenieocharakterzetrwałym,czyliutrwa‑
lenie.Przezutrwalenierozumiemysporządzenieegzemplarza,nośnikama‑
terialnegoutworu.Wtejsytuacjiodbiorcauzyskujemożliwośćwielokrotnej
percepcjinabaziejednegonośnika.Inaczejmówiąc:utwórpodlegapercepcji
takdługo,jakdługostantechnicznynośnikaumożliwiadostępdozawarto‑
ściutworu.Byłotozjawiskocharakterystycznedlarejestracjidokonywanych
wnajróżniejszychtechnikachanalogowych.Kopiezarejestrowanecyfrowo
zachowująniepogorszonąjakość.
Ustalenieutworuwywołujeistotnekonsekwencjewsferzeprawnejau‑
tora22.Popierwsze,zgodniezprzepisemart.1ust.1pr.aut.,jednązprzesła‑
nekobjęciautworuochronąautorskoprawnąjestjegoustalenie.Zauważmy,
żeprzesłankąobjęciautworuochronąjestustalenie,anieutrwalenie.Dlatego
ochroniepodlegająutwory,którenigdyniezostałyutrwalone(naprzykład
wygłoszonywykład).Ochronaprawnaprzysługujeutworowiodchwili,
kiedyopuścionsferęflświadomościautora”23izostanieudostępnionyinnym
osobomwdowolnysposób.Wartozauważyć,żeistniejąnaświeciesystemy
prawne,wktórychprzesłankęochronyutworustanowijegoutrwalenie.
Podejścietakiejestcharakterystycznedlaprawabrytyjskiegoorazdlasy‑
20TakP.Ślęzak:Umowywzakresiewspółczesnychsztukwizualnych.Warszawa2012,
s.109—110.
21OSN1974,nr3,poz.50.
22Por.P.Ślęzak:Umowywzakresiewspółczesnychsztukwizualnych…,s.111.
23KomentarzI,s.75.
