Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Historiarozwojuprawaautorskiegoikoncepcjiautorskichprawosobistych
żeoboktradycyjnychprzywilejówzaczęłysięrównieżpojawiać(wyjątko-
wo,choćcorazczęściej)przywilejedlasamychautorów,któremiałystano-
wićwynagrodzeniezaichtwórczywysiłek.Pierwszymtakimprzywilejem
byłnadanyw1486r.przezmiastoWenecjęprzywilejdlaM.A.Sabellicu-
sazajegoHistorięmiastaWenecji.Najegomocyautorzostałupoważniony
doprzekazaniaswojegodziełajednemutylkodrukarzowi,którytobędzie
uprawniony,zwyłączeniemwszystkichinnych,doopublikowaniadzieła.
KolejnytegotypuprzywilejzostałudzielonyrównieżprzezWenecjęnie-
jakiemuP
.FranciscusowizRawenny,awuzasadnieniuwskazano,żeUnikt
innyniepowinienzarabiaćnaowocachjegotruduibezsennychnocy”
19
.
OdpołowyXVIw.przywilejetakiezaczęłycorazczęściejpojawiaćsięna
całymkontynencie,aniektóreznichudzielałyochronytakżeniemająt-
kowyminteresomautorówjakchoćbyprzywilejnadanyA.Dürerowi
w1528r.,namocyktóregozabronionokomukolwiekprzypisywaniasobie
autorstwajegoopracowańosztuce
20
.Corazczęściejteżnadanieprzywileju
drukarzombyłouzależnioneodwyrażeniaprzezautorazgodynaopubli-
kowaniedzieła.WWenecjinamocyzarządzeniaz7lutego1544r.zakaza-
nowydawaniaksiążekbezpisemnejzgodyautora(cumconsensuauctoris);
późniejwymógtakibyłrównieżstosowanynaterenieNiemiec
21
.Jednakże
niebyłatopraktykapowszechna.
Namocyaktuparlamentuangielskiegoz1643r.(kolejnepodobneakty
wydanowlatach1647,1649i1652orazTheLicensingActw1662r.)zaka-
zanopublikowaniaksiążekbezuzyskaniapopierwszeprzywilejuizareje-
strowaniadanejpozycjiwStationersiCompany,apodrugiezgodywłaś-
ciciela,copośredniowskazujenafakt,żejużwXVIIw.wAngliiuznano,
twórczośćliterackamożestanowićprzedmiotwłasnościwłasności
jednakżeprzynależnejniesamemuautorowi,alewydawcy.Własnośćwy-
dawcybyławAngliiokreślanajakocopyright.Wniemieckiejnaucetaką
koncepcjęzwykłosięnazywaćdieTheorievonVerlagseigentum.Należybo-
wiempamiętać,żemimopewnegopostępu,jakiprzyniósłrenesans,twór-
czośćliterackaiartystycznanadalbyłaprzedewszystkimpostrzeganajako
rodzajrzemiosła,jakowyuczonaprofesja,sztywnorządzonaprzeztrady-
cyjneikonwencjonalneprawagatunku,awzwiązkuztymniekoniecznie
19
M.Rehbinder,Urheberrecht...,s.11.
20
A.Dürerzresztąbardzomocnozabiegałouznanieswoichprawjakoautor;uzyskałwieleprzy-
wilejównaznacznąliczbęswoichdzieł,m.in.przywilejnorymberskiz1532r.dotyczącyDzieła
oproporcjachtakO.F
.vonGierke,Deutsches...,s.104.
21
H.Schack,Urheber-...,s.47.
24