Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.RozwójprawaautorskiegoodśredniowieczadokońcaXVIIIw.
kojarzonazosobowościąautora(siedemnastowiecznydramaturgpostrze-
ganybyłjakocieślasłówprzypisanydotrupyaktorów,któregozadaniem
byłojedynieubraniewsłowafabułystworzonejprzezcałągrupę)
22
.Autor
byłwidzianyraczejjakoodtwórca,anietwórca.Twórczośćniebyłaniczym
innym,jakzręcznymodwzorowywaniemotaczającegoświata.Wodczuciu
społecznymzadanieautorapolegałonajczęściejbądźtonaprzekazywaniu
pomysłówiwizjiswojegochlebodawcy,swojegomecenasa(najczęściejKoś-
cioła),bądźtonawytwarzaniudziełopartychnaistniejącychjuż,kompi-
lowanychutworach.DopieropodkoniecXVIIw.pojawiłasiękoncepcja,
zgodniezktórącorazmocniejakcentowanoudziałwolnejitwórczejoso-
bowościwprocesietworzeniasztuki.
Generalneignorowanieprawautoranarzeczpierwszeństwawydaw-
ców,którzywwiększościwypadkówtraktowanibylijakowłaścicieleutwo-
ru,doprowadziłodoprzedstawieniaprzezjednegoznajwybitniejszych
filozofówXVIIw.,J.Lockeia,w1690r.żądania,ażebyprawoautorskieprzy-
sługiwałoautorowi.Jegozdaniemuzasadniałtonakładczasuiwysiłekpo-
trzebnydostworzeniadzieła,którypowinienbyćnagradzanytakjakkażda
innapraca
23
.Locketłumaczyłpowstaniewładztwaczłowiekanadrzeczą
tym,żekażdyczłowiekmaniezbywalneprawodowłasnościsamegosie-
bie(selfproperty),atozkoleijestuzasadnieniemdlawłasnościinnych,ze-
wnętrznychwobecczłowiekaprzedmiotów,jeśliulegająoneprzemianie
wwynikujegopracy
24
.WysiłkiLockeiaiinnych
25
gdyżprzekonanie,że
niepublikowanedziełastanowiąUwłasnośćduchową,intelektualną”auto-
ra,stawałosięwokresieoświecenia,szczególniewAnglii,corazbardziej
powszechnedoprowadziłydouchwaleniaprzezparlamentw1709r.
jednegoznajnowocześniejszychinajbardziejpostępowychówczesnych
aktówprawaautorskiego,tzw.StatutuAnny
26
.Wszczególnościrewolu-
cyjnycharaktermiałydwiezasadywprowadzonewżycienamocytego
22
S.Strömholm,DroitMoralTheInternationalandComparativeScenefromaScandinavianViewpoint,
IIC1983,nr1,s.7.
23
J.Locke,Dwatraktatyorządzie,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa1992.
24
A.Wojciechowska,Osobisteprawaautorskiewstronęzmianyparadygmatu(w:)Prawoautorskie
apostęptechniczny,red.J.Barta,R.Markiewicz,Universitas,Kraków1999,s.157.
25
Berger,DeElectadisceptationumforensium,Lipsk1706;J.Thurnisius,Diss.inauguralisderecusioneli-
brorumfurtiva,Basileae1738cyt.za:S.Grzybowski,Ochronaosobistastosunkudodziełapośmierci
twórcy.Zagadnieniaogólne,Kraków1933,s.128.
26
8Anne,c.19,wszedłwżycie10kwietnia1710r.ibyłprawemobowiązującym(zkilkomakolejny-
miniewielkimizmianami,namocyktórychdopierwotniechronionychprzezaktksiążekiinnych
pismdodanotakiedziełajak:litografie,rzeźby,płaskorzeźby,utworydramatyczne,muzyczne
itd.)douchyleniagow1842r.przezCopyrightAct.
25