Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
istnienietegoproblemu;zalecapodmiotowi,wsytuacjachkonfliktowych,podążanieza
tym,codobredlaniegosamego,bezwzględunato,jakjegopostępowanieodbijesię
nakondycjiinnychludzi.Zkoleiniekonfliktowaformaegoizmuzakłada,żerozumna
realizacjawłasnegodobrapodmiotunigdyniedoprowadzidokonfliktuzinnymi
ludźmi,nigdynieprzeszkodziimwmaksymalizacjiichdobra;zakładawięc,żenikt
nieponiesieżadnejszkody,jeżeliwszyscybędądążyćdomaksymalizacjiwłasnego
dobraitymsamymodrzucaistnieniekonfliktuinteresów.Nakreślonewtensposób
stanowiskapodlegająoczywiściedalszympodziałom,doktórychpowrócę.Przedtem
jednaknależypoświęcićniecouwagipodziałowi,który,jakjużwspomniałam,będzie
sięzpodziałem„konfliktowy–niekonfliktowy”krzyżował.
Wczęścipoświęconejegoizmowipsychologicznemuegoizmmotywówzostał
określonyjakodyspozycjadopodejmowaniadziałańmotywowanychchęciąosiągnię-
ciawłasnegodobra,natomiastegoizmefektówjakodyspozycjadopodejmowania
działań,którychrezultatembędzieosiągnięciewłasnegodobra.Wwersjietycznejtę
dystynkcjęrozumiesięanalogicznie:egoizmmotywówgłosi,żeczłowiekpowinien
podejmowaćdziałaniamotywowanywłasnymdobrem,egoizmefektów,żepowinien
podejmowaćdziałania,którychrezultatembędziejegowłasnedobro.Skrzyżowanie
podziałunaegoizmkonfliktowyiniekonfliktowy,zrozróżnieniemegoizmumotywów
iefektów,wpraktycebędziewyglądałotak,żekażdazformzarównoegoizmukon-
fliktowego,jakiniekonfliktowegobędziemiałaswojąodmianędotyczącąmotywów
idotyczącąefektów.Dlategoszczegółowoopiszęstrukturęgrupystanowisk,które
możnaokreślićjakomotywacyjnyegoizmetyczny,następniezaśzwrócęuwagęna
punkty,wktórychróżnicamiędzyegoizmemmotywówiefektówjestistotna.
(A)Konfliktowaodmianaegoizmuetycznego,podobniezresztąjakodmiananiekon-
fliktowa,występujewwersjimocniejszejisłabszej,czyli(A1)ekskluzywneji(A2)pre-
ferencyjnej.Preferencyjnaformaegoizmu–oczymjużbyłamowa–najogólniejrzecz
ujmując,głosi,żeobowiązkiempodmiotujestprzedewszystkimdążeniedowłas-
negodobra.Jakodookreślenieegoizmukonfliktowegomożeprzybraćtrzy,różniące
się„mocą”postaci,podobniejaktomiałomiejscewprzypadkupreferencyjnejformy
konfliktowegoegoizmupsychologicznego.Jeżelizapunktwyjściaprzyjąćtwierdze-
nie,że„obowiązkiemczłowieka,zgodniezzasadąegoizmukonfliktowego,jestdąże-
niedorozstrzygnięcianaswojąkorzyśćzaistniałychkonfliktówwartości”,to,biorąc
poduwagęstosunek„wielkości”dóbr,którychdotyczykonflikt,możnajedoprecyzo-
waćwnastępującysposób:(A2a)podwarunkiem,żedobrawchodzących
wkonfliktpodmiotówsąrównejwielkości(przyczymprzezwielkośćmożna
turozumiećzarównoilość,jakjakość,jakwreszcie„równośćprawdoposiadaniado-
bra,októrechodzi”)
20;(A2b)takżewtedy,kiedydobro„cudze”jestnieco
większeoddobrapodmiotu;(A2c)wwypadkukażdejsytuacjikonflik-
towej.
Wyszczególnionepowyżej,wkolejnościodnajsłabszejdonajmocniejszej,odmiany
egoizmukonfliktowego,sąodmianamiwramachjegoformypreferencyjnej.Forma
ekskluzywnanatomiastniewymagawprowadzaniadalszychpodziałów.Jakwwypad-
kukażdejinnejodmianyegoizmu,równieżwwypadkuodmianykonfliktowej,forma
20Por.uwagędotyczącąneutralizmu,s.15.
