Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
POJĘCIEPROBLEMUSPOŁECZNEGOWHISTORIISOCJOLOGIIIPRACYSOCJALNEJ
35
Wynikitychbadańwskazywały,żemieszkańcykrajówoodmiennychustrojachspo-
łeczno-gospodarczychwypowiadalisiępodobnie,sytuującproblemyekonomiczne
wyżejniżinne,kwestierodzinyizdrowiabyłyokreślanejakośrednioważne.Prze-
glądbadańwykonanychwlatach50.i60.pokazywałpośrednio,żeproblemyspo-
łecznebyłyskorelowanezbrakiemzaspokojeniapodstawowychpotrzeborazże
istniałapozytywnakorelacjamiędzydobrostanem(szczęściem)apozycjąwstruktu-
rzespołecznej(lubprzedsiębiorstwaprzemysłowego).
Etzioniopowiadałsięzamocnąwersjąstanowiskarelatywistycznego.Stwierdzał,
żeporównaniespołeczeństwwzakresiestopniazaspokojeniapotrzebpowinno
uwzględniaćnietylkopodstawowecechysystemupolityczno-społecznego(totalitar-
neversusdemokratyczne),leczrównieżstopieńzróżnicowaniamiędzytymisyste-
mamiwzależnościodokresuhistorycznego(np.eryMcCarthy'egoiJ.F.Kennedy-
'egowspołeczeństwieamerykańskim).Etzioniprzeciwstawiłswojepodejścietra-
dycyjnemu.Jegozdaniem,źródłoproblemówspołecznychmożetkwićwsamym
społeczeństwie,anietakichczynnikach,jakwyposażeniegenetycznejednostek,ich
instynkty,osobowościlubnieodpowiedzialne,dewiacyjnemechanizmyzachowania.
Sposobyrozwiązywaniatychproblemówpolegająnaresocjalizacjiikontrolispo-
łecznej.Wprzeciwieństwiedozwolennikówtradycyjnejkoncepcji,Etzioniopowiada
sięzaposzukiwaniemprzyczynkwestiispołecznychwstrukturzeinstytucjispołecz-
nych,któreniezapewniajązaspokojeniapodstawowychpotrzebludzkich.Wtakim
przypadkuzmieniaćnależyzasadyrządząceżyciemspołecznym,normy,ustrójpoli-
tyczny,cechystratyfikacjiiinnepodstawowewłaściwościsystemowe.Piszeon:
„Każdyobszarproblemowypowinienbyćzbadanywodniesieniudojegoźródeł:czy
problempoleganabrakachsocjalizacyjnychikontrolispołecznej,czyteżnanie-
wrażliwej(opornej,obojętnej)strukturzespołecznej,albonakombinacjitychdwóch
czynników”(Etzioni,1976,s.42).Następnieczołowyprzedstawicielkomunitariani-
zmuproponujesposobyrozwiązywaniaproblemów.Wpierwszymprzypadku(nie-
dostateksystemówsocjalizacjiikontroli):poprawasystemukształcenia,rehabilitacji
idziałańpolicyjnych.Wdrugimprzypadku:zmianaprawa,promowanietolerancji,
redystrybucjabogactwa,przeniesienienaciskuzprodukcji-konsumpcjidóbrmate-
rialnychnajakośćżycia.Etzioniproponujejeszczejednądychotomię:teorie,które
nieuwzględniająkoncepcjiludzkichpotrzebisąotwartenakonserwatywneinterpre-
tacje(dostosowaniesięjednostekigrupdospołeczeństwa)iteorieproblemówspo-
łecznychopartenakoncepcjiludzkichpotrzeb.Teostatnieumożliwiająporównanie
społeczeństwwzakresiestopniaichzaspokojenia,cowięcejdająszansenazwięk-
szenie,wprzyszłości,stopniawrażliwościspołeczeństwikultur,oraznazaspokaja-
niejednostkowychpotrzeb,naosiągnięciewiększegopoziomuspołecznejodpowie-
dzialności.
NastępnyważnywymiarproblemówspołecznychwwersjiEtzioniegotodynami-
ka.Rozstrzygnięciedylematupomiędzywoluntaryzmemadeterminizmemstanowi
oistociezmianspołecznych.AutorTheActiveSocietysugeruje,żenajwłaściwsze
jestodwołaniesiędopojęcia„sterowaniaspołecznego”.Krytykujeonperspektywy
teoretyczneopartenapojęciukontroli,zarządzaniaczyzmianyspołecznej.Społeczne
kierowanie(sterowanie)zawierawsobieprocesywiększejodpowiedzialnościzaza-
spokajaniepodstawowychludzkichpotrzeb,wypracowywanieautentycznegokon-