Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Uwagiwstępne
genezałączysięzewspomnianymSynodem.Ichcelembyłopropago-
waniekatolicyzmuwśrodowiskuprawosławnych.Tegotypuutwór
zpograniczaliteraturyreligijnejidydaktycznejreprezentująanalizo-
waneNauki.
PrzyczynazwróceniasiębazylianówzPoczajowawstronęjęzyka
prostego,ruskiegoutworówreligijnychjestoczywista:chodziłoopo-
szerzeniekręguodbiorców.Wwynikuzróżnicowaniadialektalnego
obszarujęzykówwschodniosłowiańskich,cerkiewnosłowiańskiję-
zykliturgicznystałsięzbiegiemczasuniezrozumiałynietylkodla
parafian,aletakżeiduchowieństwa,copodkreślająjużówcześni
autorzy21.Myślącopotrzebachikompetencjachodbiorcynieznają-
cegocerkiewszczyzny,jużXVII-wiecznipisarzezaczęlidostosowy-
waćjądonormjęzykawspółczesnegosobie,częściowoliterackiego,
częściowomówionego22.WzbiorzekazańКлючразум
ѣ
нiя...(1659)
JoannicjuszGalatowskipisał:Starajsię,żebywszyscyludziezrozu-
mielito,comówisznakazaniu.Bo[...]jeślibędzieszgłosiłsłowo
boże,tak,żeniktjegoniezrozumie,siebiesamegobędzieszwysławiał,
aniesłowoboże23.
Niewidzącznacznychróżnicmiędzyjęzykiembiałoruskim
aukraińskim,XVIiXVII-wiecznipisarzeniezastanawialisięnad
jegonazwą,ajęzyk,którymsięposługiwali,określalijakoruski24,
21Np.wprzedmowiedowydanegowSupraśluw1722słownika(Лексикон
сиречсловесникславенский,имеющвсебесловесапервееСлавенския,Азбучныя,посемже
Польския)stwierdzono,żedanyleksykonwydrukowanozmyśląokandydatach
dostanuduchownegoCerkwiUnickiej,gdyżDledwocosetny”rozumiejęzyk
cerkiewnosłowiański,cowięcej–wieluspośródDjerejew”niewiecoczyta!,za:
Z.Jaroszewicz-Pieresławcew,DrukicyrylickiezoficynWielkiegoKsięstwaLitew-
skiegowXVI-XVIIIwieku,Olsztyn2003,s.191.Podobnie,wprzedmowiedo
przekładuEwangeliiWasylCiapińskitwierdzi,żeDduchowninajmniej(cerkiewny)
rozumieją,nawetsięgonieuczą”,za:A.Brückner,Dziejekulturypolskiej,t.2,
Warszawa1958,s.359.
22Por.:R.Łużny,DoktorFranciszekSkorynazPołocka(między1485-1490
a1552)orazjegośredniowieczno-renesansowabiblistyka,w:Bibliawliteraturze
ifolklorzenarodówwschodniosłowiańskich,RyszardŁużny,DanutaPiwowarska
(red.),Kraków1998,s.93;Г.сторыябеларускайдакастрычн.цкайл.таратуры,
В.В.Барысенка,П.Н.Беркаў,O.С.Пшыркоў,В.А.Чамярыцк.(red.),М.ńsk1968,
s.108.
23I.Galjatowskij,Ключразумѣнiя...,Kijów1659,karta244b,za:В.Пере-
др.cнко,Формуванняукра.нсько.л.тературно.мовиXVIIIст.нанародно.основ.,
Kijów1979,s.61.
24Por.np.Ewangeliarzz1616roku:Казаня...теперzново,зкгрецкогоиСловенс-
когоязыканаРуск.йпреложеныи,za:A.Fałowski,JęzykruskiegoprzekładuKate-
chizmuJezuickiegoz1585roku,DStudiaRuthenicaCracoviensia”,2/2003,s.12.
