Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Uwagiwstępne
10)wreszcie,obecnośćakania/jakania78,ciekanie/dziekanie79,
ztym,żepraktycznieniebyłyoneodzwierciedlonenapiśmie.
WskazanecechyzabytkówbiałoruskichuzupełniaJurijSzewe-
low80,któryzauważa,żezestatystycznegopunktuwidzenia,wteks-
tachstarobiałoruskichczęściejwystępują:
1)stwardniałe[r’]przed[a]i[u];
2)zapisыzamiastdawnychzczyьpo[r](крывавы[j],wobec
bardziejcharakterystycznychdlajęzykaukraińskiegotegookresuza-
pisów:крвавыи);
3)częstszeodzwierciedlenieprotetycznegov-przedo-.
Wśródcharakterystycznychcechzabytkówjęzykastaroukraiń-
skiegoU.Aniczenkawymienia81:
1)końcówkę-ovi/-eviwDat.sg.rzeczownikówrodzajumęskiego
takdlarzeczownikówżywotnych,jakinieżywotnych:панов.,
конев.;
2)zapiskońcówki-oi/-eiwGen.sg.fem.odmianyprzymiotni-
ków,imiesłowówprzymiotnikowych,zaimkównieosobowychili-
czebnikówporządkowych:светлои,синеи,принесенои,своеи,деся-
тои;
3)obecnośćściągniętejkońcówkiwformachNom.iAcc.sg.ipl.
fem.ineutr.odmianyprzymiotników:нова,нове,нову,нови;
4)występowaniekońcówki-mow1.os.pl.czasownikówczasu
teraźniejszegoiprzyszłegoprostego:читаемо,будемо;
78Akanie,któregopowstaniedatujesięnaokresprasłowiańskibądźnaokres
VIII–IXwieku,polegananeutralizacjiopozycji[o],[e]i[a],występującychpo
twardejspółgłosce,wpozycjinieakceptowanej,powodującejalternacje[o]→[a],
[e]→[a].Wliterackimjęzykubiałoruskimgłoska[o]niewystępujewpozycjinie-
akcentowanej.Jeżeliprzyzmianiemiejscaakcentupoprzednioakcentowane[o]
przechodzidozgłoskinieakcentowanej,tozmieniaswojąjakośćijestrealizowane
tak,jaknieakcentowaneodpowiednikifonemu[a](дом→дамам.,жэрдка→жардз.-
на).Por.:Ф.Филин,Происхождениерусского,украинскогоибелорусскогоязыков,Lenin-
grad1972,s.291;W
.Czekman,Akanie.Istotazjawiskaijegopochodzenie,DSlavia
Orientalis”,3/1975,s.300.
79Wwynikuzmiękczeniaspółgłosek[d]i[t]wpozycjiprzedsamogłoskąsze-
reguprzedniegolubmiękkim[w’],wjęzykubiałoruskimrozwinęłosięspecyficzne
dziekanieiciekanie,polegającenazmianie[d’]→[[’]i[t’]→[c’].Zjawiskapojawiły
sięwjęzykubiałoruskimprawdopodobniejużwXIVwiekui,jaktwierdziJ.Karski,
dziękiwpływowipolszczyzny.NapiśmiezaczętojeoznaczaćdopierowXVIwieku.
Por.:E.Карский,Белоруссы-Языкбелорусскогонарода,t.1,Историческийочеркзву-
ковбелорусскогоязыка,Moskwa1955,s.345;А.Булыка,Разв.ццёарфаграф.чнай
с.стэмы...,op.cit.,s.76–77.
80O.Шевельов,Iсторичнафонолог.яукра.нсько.мови...,op.cit.,s.504.
81У
.Ан.чэнка,Беларуска-ўкра.нск.я...,op.cit.,s.22.
