Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
25
Kluczowydlamoichrozważańpozostajefakt,żevnapłaszczyźnieantropo-
logiigłospoprzedzagrafię:swymikorzeniamisztukaoralnawyprzedzawszyst-
kieinne”111.Pierwszyjęzykczłowiekaniebyłbezgłośnymzjawiskiemwizual-
nym,aefemerycznym,niezależnymiulotnym-byużyćstandardowegoepitetu
Homera-vskrzydlatymsłowem”112.W.J.Ong,pragnącoddaćstosunekmowy
dopisma,ilustrujeswojerozważania,przywołującopisanyprzezR.Brownin-
gazwyczajchowaniamiędzykartamiksiążekżywychkwiatów.vŻywyniegdyś,
martwykwiatstanowipsychicznyekwiwalenttekstusłownego.Paradokspolega
natym,żemartwotatekstu,jegooderwanieodżywegoświataludzi,jegodo-
strzegalnasztywnanieruchomość,zapewniamuprzetrwanieorazmożliwość,iż
zostaniewskrzeszonywniezliczonychżywychkontekstachprzezpotencjalnie
nieograniczonąliczbężywychczytelników”113.OileprzyjmiemyzaF.deSaussu-
re’em,żevpismopoprostuprezentujejęzykmówionywformiewidzianej”114,
uwagaW.vonHumboldtarzucawłaściweświatłonaaspektyoralnyiwizualny
ludzkiejmowy:vJęzykujętywswejprawdziwejistociejestczymśnieustannie
iwkażdejchwiliprzemijającym.Nawetutrwaleniegonapiśmiejestzawszetyl-
koniepełnym,zmumifikowanymprzechowaniem,domagającymsiędopiero,
abystaranosięgonanowouzmysłowićprzezżyweodczytanie”115.Zarówno
wepocepanowaniarękopiśmienności,jakipóźniej,wpoczątkachepokidru-
ku,pierwszavpublikacja”polegałanagłośnymodczytaniutekstupisanego116.
Tegotypupraktyki,przywracające(przynajmniejwpierwszejodsłonie)warun-
kikomunikacjiustnej,P.Saengerokreśliłmianemvpiśmiennościfonetycznej”
.
vOdbiorca,odczytującgłośnozapis,niejakowcielałsięnatenczaswrolęautora
iczyniłtodlalubchoćbywobecinnych”
,nadającwtensposóbpełnięrealności
zapisanemutekstowi117.
Dopieroodczytanietekstu,czyliprzekształceniegowdźwięk(głośnylub
chociażbywyobrażalny),nadajemusens.W.J.Ongzauważa118,iżpismani-
gdyniepowinnosięoddzielaćodoralności119.Wzasadzieniemożnamówić
111P.Zumthor,Właściwościtekstuoralnego,s.132.
112W.J.Ong,op.cit.,s.111.
113Ibidem,s.117.
114Ibidem,s.30.
115W.vonHumboldt,Oróżnicachwbudowieludzkichjęzykóworazichwpływie
naduchowyrozwójludzkości,[w:]Antropologiasłowa.Zagadnieniaiwybórtekstów,red.
G.Godlewski,Warszawa2003,s.66.
116E.A.Havelock,op.cit.,s.65.
117G.Godlewski,op.cit.,s.297-298.
118Powyższauwaganiedotyczyjęzykówmartwych(np.łaciny,kornwalijskiego,
galijskiego,trackiego,staroindyjskiegoczystarogreckiego),októrychniewiemy,jak
brzmiały.
119W.J.Ong,op.cit.,s.28-29.
