Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Intonacja
23
takjakmiędzyfonemami,możnaustalaćstosunkiopozycjiiwariancji(Jassem
1962,s.63).Przebiegmelodiiwkońcufrazy,szczególnieważnykomunikacyjnie,
tomelodiazasadnicza.Melodiazasadniczarównajestintonemowi.W.Jassem
wyróżnianastępującerodzajemelodiizasadniczej:rosnącąniską,rosnącąwysoką,
opadającąniską,opadającąwysoką,równąniskąirównąwysoką.Sylabaakcen-
towanajestpierwsząsylabąmelodiizasadniczej.Wefraziedłuższejsylabąakcen-
towanąjestta,którastanowinajwyższypunktprzebiegumelodiilubwystępuje
posylabieotonieniższym,apoprzedzasylabęopodobnejwysokości,poktórej
zkoleimamiejscespadekwysokościmelodii(Jassem1962,s.62-64).
RównieżB.Wierzchowska(1967a)podkreśla,żenajistotniejszajestmelodia
końcowegoodcinkawypowiedzi.Tęczęśćmelodiinazywamelodiązasadniczą,
awpóźniejszejpracyintonemem(1980,s.139-141)iwyróżniatrzyintonemy
rosnąceiopadające:niski,wysokiipełnyorazdwaintonemyopadająco-rosnące:
niskiipełny.
Próbęopracowaniainwentarzaintonacyjnychjednostekfunkcjonalnychwłaści-
wychpolskiemujęzykowiogólnemupodjęłaM.Steffen-Batogowa(1996).Wtym
celukoniecznebyłookreśleniestrukturyjednostekintonacyjnych,któreskładająsię
narelewantnejęzykowoprzebiegiintonacyjne.Zanajmniejsząjednostkęsystemu
intonacyjnegoautorkauznajesegmentintonacyjny,określonyjakoncałośćprzebiegu
wysokościtonuwobrębiedowolnejsylabyfonetycznejzawierającejprzynajmniej
jedensegmentfonetycznydźwięczny”(Steffen-Batogowa1996,s.21).Segmenty
intonacyjnetworząfrazyintonacyjne,czyliprzebiegimelodiiwobrębiefrazfone-
tycznych.Wyróżnionosiedemklasizofonetycznychsegmentów:segmentyrówne,
segmentyrosnące,segmentyopadające,słaboopadająco-rosnące,mocnoopadają-
co-rosnące,słaborosnąco-opadające,mocnorosnąco-opadające6(tamże,s.23-24).
Jednostkitonalnebudująsięnabaziezestrojówakcentowych.Sąoneokreś-
lonymiprzebiegamimelodiimowywobrębiezestrojów.Powiązanieczynników
akcentowychiintonacyjnychtworzystrukturęintonacyjno-akcentowązestroju
akcentowego.Strukturyintonacyjno-akcentoweróżniąsięliczbąirodzajeminto-
nemów.Przebiegiintonacjiwobrębiejednostektonalnychsąhomotonalne,gdy
majątęsamąstrukturęintonacyjno-akcentową.nKażdajednostkatonalnajest
zbiorempewnychhomotonalnychmiędzysobąprzebiegówintonacji.Każdejta-
kiejjednostcemożnazatemprzyporządkowaćpewienściśleokreślonyzbiórze-
strojówakcentowych”(tamże,s.38).
Kluczowympojęciemproponowanegotuopisuintonacjijestpojęcieintone-
mu,definiowanegojakoklasajednostektonalnychrównoważnychfunkcjonalnie.
Jednostkijednegointonemusąrównoważnewtedy,gdymająwspólnewszyst-
kiekontekstyintonacyjne.WokreślaniutypówintonemówM.Steffen-Batogowa
6Dwasegmentynależądotejsamejklasy,gdysąizofonetyczne(Steffen-Batogowa1996,s.24).
