Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
17
dlamieszkańcówBiałegostoku(byłychiobecnych).Postanowiłemjąnapisać
takżepoto,bysprawdzić,jakkształtowanowyobrażeniaspołeczne,zapeł-
niająceimaginariakolejnychpokoleńŻydówinie-Żydów.Pogrombiałostocki
1906r.jestbowiembolesnymzwornikiemdwóchhistoriiiprzynajmniejdwóch
historiografii:żydowskiejitejninnej”.Wopisachtegowydarzeniaujawniają
sięzarównospójne,jakirozbieżnekonceptualizacjeprzeszłościdwóchsąsia-
dującychzesobąspołeczności.
Zestawtychwyobrażeńchciałbymskonfrontowaćzhistoriąpogromu
białostockiegonapisanąnanowo,zuwzględnieniemgłosówwszystkichstron
biorącychudziałwtymwydarzeniu.Zrozumienie,wjakisposóbtragedia
tazostaławpisanawrozmaitepokładywyobrażeńspołecznych(lokalne,
historyczne,polityczne),stanowiswoistądekonstrukcjęobowiązującejwersji
historii.Takizabiegpozwolinanowospojrzećnapodjętyproblemiskon-
frontowaćspołecznewyobrażeniazfaktami,wynikającymizwielowątko-
wejanalizywznacznejczęścinieznanychdotądprzekazówźródłowych.
Pozwolitoopowiedziećotym,cowydarzyłosięwBiałymstokuwczerwcu
1906r.,istwierdzić,jakwpłynęłonadzisiejsząwiedzęoświecieówczesnych
relacjispołecznych.
JoannaTokarska-Bakirpostulujewswoichpracachkoniecznośćbadań
operacyjnych,aniereprezentacyjnych.Oznaczato,żeprzemoc,wtymprze-
moczbiorową,należywedługniejbadać,odrzucającdoświadczeniaiwiedzę
badaczaodalekichkonsekwencjach.Jesttodlahistorykazałożenieoczywi-
ste,jednakwtymprzypadkujegospełnieniewymagadekonstrukcjidotych-
czaspowstałychhistoriipogromów,zarównotopojęcie,jakischematwyda-
rzeńzostałybowiemsilniezakorzenionewpotocznymmyśleniuispołecznej
wyobraźni.Cowięcej,próbanowegospojrzenianatragedię,jakarozegrałasię
wBiałymstokuw1906r.,musibyćpoprzedzonarefleksjąotym,wjakispo-
sób–idlaczegowłaśnietak–tehistoriezostałynapisane10.Zdrugiejjednak
stronyztakąteząmożnasięniezgodzić(także)zperspektywyhistorycz-
nej,jakbowiemzauważyłajużHannaZaremska,piszącopogromieŻydów
wKrakowiew1407r.,istotneznaczeniedlaogląducałejsprawymawiedza
omechanizmachwychodzeniazkryzysu,jakimniewątpliwiebyłpogrom11.
WprzypadkuaktówprzemocyzbiorowejkierowanychwobecrosyjskichŻydów
zpoczątkuXXw.niemożemyzapominaćotym,żebrzemiennewskutkach
byłynietylkosametewydarzenia,alewłaśnieto,coTokarska-Bakirdefiniuje
jakoprzedmiotbadańreprezentacyjnych.Odcisnęłyonebowiempiętnona
współczesnychzachowaniachspołecznychiludzkiejwrażliwościwpoznawa-
niuiopisywaniuświata.
10J.Tokarska-Bakir,Antropologiczneteorieprzemocy1980-2011[w:]Wokółpogromów.Konteksty
przemocyantyżydowskiejnaziemiachpolskichwXIXiXXw.,red.K.Kijek,K.Zieliński,Lublin
2016,s.22.
11H.Zaremska,ŻydziwśredniowiecznejPolsce.Gminakrakowska,Warszawa2011,s.457-477.
