Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Wstęp
(wsensie:widzącewinęwyłączniewsystemie,aniewkonkretnychludziach
wnimdziałających).Zróżnychwzględówhistorietezubożonezostałyzarówno
wwarstwieźródłowej,wpunktachniepasującychdozałożonychjeszczeprzed
WielkąWojnątez,jakiwsferzeuznaniawagizagadnienianatlehistorii
politycznejtamtegookresu.Wynikałotozrozmaitychczynników,októ-
rychbędępisałdalej.Wzwiązkuztymmoimzadaniemicelemniniejszej
książkijestanalizazarównokonstrukcji,jakiprocesówbudowaniahisto-
riitegowydarzeniauznawanejdotejporyzaobowiązującą.Wtakisposób
możnaodpowiedziećnietylkonapytanieosprawstwo,aletakżeodkryć
uwarunkowaniaischematyówczesnegoiwspółczesnegomyśleniaopogro-
mach,organizującegozarównodebatęnaukową,jakiwyobrażeniaspołeczne
wtymzakresie.
Podstawowymzałożeniem(tezą)jestkonstatacja,żedotychczasowawie-
dzaozbiorowychatakachnaŻydówwRosjiwynikazpolitycznieukształto-
wanegojeszczewpoczątkuXXw.założeniabadawczegoiideologiczno-pro-
gramowego.Możnabyjewprzybliżeniunazwaćparadygmatembadawczym,
któryimplementowanonajpierwwśrodowiskachrosyjskichkomunistów(po
1917r.)iwsferachlewicyeuropejskiejróżnychodłamów(takżePPSiBund),
apotemnapoziomieakademickimijednocześnienapoziomielokalnym.Ten
schematmyśleniazakładałorganizacjęi/lubwspółudziałwpogromiewładz
(wtymprzypadkurosyjskich)iwłaściwiebrakjakiegokolwiekkonfliktuspo-
łecznegoleżącegoupodstaweskalacjiprzemocy.Historiata,opowiedziana
podobniedlawielutegotypuaktówagresji,nabrałacharakteruunifikującego
orazmodelowego.Tymczasempowodemwybuchuprzemocybyływznacznej
mierzenapięciaspołeczne,wynikającezróżnychkwestii:stratyfikacjispo-
łecznej,sporówekonomicznych,różnicreligijnychikulturowychocenianych
jakocośzłegoiniewygodnegoorazdoświadczeńprzemocyzbiorowej,na
którenakładałysięiktórychpotencjałuruchamiałystareinoweantysemickie
fantazmaty.Uważam,żeważnąprzyczynązaistnieniaaktówprzemocybyły
aspiracjemodernizacyjnespołecznościżydowskiej,azdrugiejstronypróbaich
zniweczeniaprzez–wtymwypadku–nieżydowskichmieszkańcówmiasta.
WszystkotodziałosięwsytuacjiistnienianegatywnychwyobrażeńoŻydach,
składającychsięnaideeantysemityzmu.Bezwątpieniateaspiracjespotykały
sięztakwrogimprzyjęciem,gdyżwspołeczeństwiefunkcjonowałszereggłę-
bokozakorzenionychmitów,októrychpiszem.in.AlinaCała23.Efektembył
rozpowszechnionywBiałymstokuwizeruneknzłegoŻyda”izapewnetowa-
rzyszącemuprzekonanieomrocznympotencjaledrzemiącymwśródprzed-
stawicielitejgrupymieszkańców.
23SzczególnieistotnesątudwiepraceAlinyCałej:WizerunekŻydawpolskiejkulturzeludo-
wej,Warszawa2005orazŻyd–wrógodwieczny?AntysemityzmwPolsceijegoźródła,Warszawa
2012.
