Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
41
obserwowałjegoskutki.Trudnojednoznaczniezidentyfikowaćbazęźródłową,
jakąeksplorowałDubnow.Sądzićmożna,żepodobniejakKorzecsięgałdo
materiałówkomisjipowołanejprzezDumęipublicystykihistorycznej.Wjego
archiwumniezachowałysięwdużejliczbiedokumentyczyodpisypoświę-
conetemuzagadnieniu70.
DlaAbrahamaAscheraźródłemwiedzyopogromiebiałostockimbyły
przedewszystkimstenogramyposiedzeńDumyorazwybranerosyjskiegazety
(nRiecz”inPrawda”),awzorówinterpretacyjnychmożnasięjedyniedomyś-
lać
71
.Tenwybitnyhistorykrewolucjirosyjskiej1905r.,choćodciętyodmoż-
liwościbadańrosyjskicharchiwaliów,interpretowałbiałostockiewydarzenia
podobniejakwcześniejDubnow–wkontekścieprzemianpolitycznych,jakie
dotknęłycarskąRosjęwzwiązkuzpowołaniemdożyciaquasi-parlamentu.
Choćwswojejksiążcenieformułujeontegoexpressisverbis,wjegonarracji
dominujepoglądpodobnyDubnowowskiemu,itakjakwprzypadkuhisto-
rykarosyjskichŻydówosiąinterpretacyjnąjawisięsystemznaczeńiskutków
politycznychbiałostockiejzbrodni.Ascher,skazanynaźródładrukowane,nie
miałszansnapostawienienowychtezwsprawiepogromów,aszczególnie
białostockiego.Miejscetegowydarzeniawjegoobszernejnarracjijestitak
dośćmocnouwypuklonewzakresieznaczeńpolitycznych.Niedowierzanie
źródłomocharakterzeprasowymzmusiłogodosięgnięciapowybranedoku-
mentydyplomatyczne,szczególnieniemieckie.Niezostałyonejednakzinter-
pretowaneinaczej,jaktylkowcelupotwierdzeniawybranychkwestiifakto-
graficznych.Ascherrozumiał,żeprzemocrewolucyjnaipogromowawRosji
niebyłatajemnicąiświat,wtymdyplomacjeinnychpaństw,musiałoniej
wiedzieć.Zracjijednakpobocznościtegowątkudlacałejksiążkiniepodjął
sięanalizywkontekściedyplomatycznym72.
Identycznatezaprzedstawionawtychtrzech,wmoimprzekonaniufunda-
mentalnychzracjiswoichwpływównaukowych,pracachmawłaściwiejeden
tylkowspólnykluczźródłowy–protokołyposiedzeńIDumyPaństwowej73.
Możnazdużymprawdopodobieństwemwskazaćdrogipoznawczekażdego
ztychtrzechbadaczy.Korzecznałdobrzedwiezkilkuwydanychprzed
Iwojnąświatowąksiążekopogromiebiałostockim,lokującychsięwcyklu
parahistoriograficznychopracowańodpowiedzialnychzabudowęwspomnianego
paradygmatubadawczegoiprzedewszystkim–kształtowaniesięwyobrażeń
społecznychopogromachŻydów.SzymonDubnow,jakoświadekepokiizaan-
gażowanywlatach20.XXw.badaczhistoriiŻydów,musiałznaćcytowane
70Sz.Dubnow,Nowiejszajaistorija…,s.313-314.Należypamiętać,żeostatecznestanowi-
skoDubnowawtejsprawieniezostałojednoznaczniesformułowanew1906r.Odyskusjach
idochodzeniudotakiejkonkuluzjiprzeztegohistorykapiszęwrozdzialedrugim.
71Ibidem.
72A.Ascher,TheRevolutionof1905…,s.146-155.
73GosudarstwiennajaDuma.Stienograficzeskijeotczety…
