Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kierozwiązaniawFerdydurkeniebyłojeszczemiejsca.Pojedynekna
minymusiałsięskończyćśmierciąSyfona.
Podobnieztematemsamobójstwa.WpędzeniewsamobójstwoSyfona
przezMiętusawlatachtrzydziestychtylkobawiłoGombrowicza.Wpę-
dzeniewsamobójstwoWładziaprzezHenrykanabierałopowagizbrodni.
Miętustęśmierć–którejbyłpośrednimsprawcą–ignorował.Gombro-
wicznawetoniejwdalszychczęściachFerdydurkeniewspomina.Była
onadrobnym,nicnieznaczącymepizodem.WŚlubiesamobójstwoWła-
dziastawałosięsprawąkluczowądlacałejwymowydramatu.Henryk
najpierwzabawiałsięzWładziem,zachęcając,bytenzdystansemwyre-
cytowałformułęzgodynawłasnąśmierć.Korzystajączeswojejnieogra-
niczonejwolności,eksperymentowałsłowaminaduszyInnego,ciekaw,co
ztegoeksperymentuwyniknie,jeśli„dworzanin”wypowiepodsuwaną
muformułę,jakzadziałająsłowawypowiedzianezdystansem,czyza-
owocujączynem.KiedyWładziosięzabija,adwórrozstępujesię,odsła-
niającciałosamobójcy,Henrykmożepowiedziećzpychąwładcyautory-
tarnego,żetonajegorozkaz,żewswojejpotędzetoonsamjestsprawcą
i„autorem”tejśmierci,alemożeteżzzupełnymspokojempowiedziećcoś
dokładnieprzeciwnego–żeniemaztąśmierciąnicwspólnego,boprze-
cieżczyniepoprosiłWładziatylkoowypowiedzeniekilkusłówzdystan-
sem?Henryk–człowiekpożądającynieograniczonejwolności–robi
zinnymi,comusiężywniepodobawpoczuciu,żeniejestzanicodpowie-
dzialny.Niosągoprzecieżnietylkowłasneambicje,pożądaniailęki,ale
teżsamoprzekształcającesiępozajegowoląwiryinterakcyjnychnapięć
izawęźleń.BorzeczywiściewŚlubieniemapewności,czyktokolwiek
jestzacokolwiekodpowiedzialny.GłównymodpowiedzialnymjestForma.
Toona–anietylkoludzkieintencjeipragnienia–decydujeowszystkim.
AlewfinaleHenryk,choćotymwie,bierzenasiebiewinę,uznajeśmierć
Władziazaczynwłasny,comożeznaczyć,żezkrólestwadowolności
przechodzidokrólestwawinytragicznej19.Poczuciewinytragicznejnie
mieściłosięzupełniewświecieFerdydurke.Nicpodobnegonieprzyszłoby
dogłowyMiętusowipośmierciSyfona.
WFerdydurkeGombrowiczpokazywał,jakmożnawalczyćoindywi-
dualnąwolnośćwbezpośredniejprzestrzeniinterakcji.Dawałpopisowy
przeglądrozmaitychwolnościowychstrategii.WŚlubieodkrywałwolność
jakodardwuznaczny,niebezpieczny,wymagającynajwyższejuwagi
moralnej.Ipodkreślał,żecenąwolnościwłasnej,posuniętejdokońca,
bywacudzezniewolenieiśmierć.Żeodabsolutnejwolnościdoabsolutne-
___
___
___
___
___
___
___
___
19Zob.J.Błoński,Gombrowiczjakotragediopisarz,„Dialog”1990,nr2.
StefanChwin
22
