Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wertykalnywymiarhistorii
15
przyrodyiniechztegomiejsca,wktórymgopomieszczono,nauczysięoceniać
ziemię,królestwa,miastaisamegosiebiewedługsłusznejceny.Wtymkontekście
bardzoznamiennejestporównaniewszechświatauPascalazmaleńkącelą,wktórej
granicachprzyszłoczłowiekowiżyć.AlezarazprzechodziPascaldomałościmikro-
kosmosu,bywyrazićpodziwdlaczłowiekaijegowielkościwstosunkudonicości.
Człowiekżyjepośrodkunietylkowwymiarzeprzestrzenimaterialnej,alerównież
przestrzenimoralnej.Tobyciepośrodkusprawia,żenaturalnąwłaściwościączło-
wiekajestprzeciętność.Wielkośćczłowiekawstosunkudoinnychstworzeńbierze
sięzsamouświadomieniasobienędzyiniestałościjegobytu12.Człowiekniedba
nigdyoczasobecny.Uprzedzaprzyszłośćjakonadchodzącązbytwolno,przywołuje
przeszłość,abyjązatrzymać.Jesttaknierozsądny,żebłąkasięwczasach,którenie
sąjego,niemyślącotymjednymniepowtarzalnym,któryma.Wszystkozaprząta
przeszłośćiprzyszłość13.
Kulturaklasyczna,awnastępnychwiekachkulturachrześcijańskapostępowały
jednąitąsamądrogą,dołączającdostaregonowepoto,bynieodcinaćsięodprze-
szłości,byniezniszczyćkorzeninaszegopniakulturowego.Kulturypostchrześci-
jańskiewyrosłezfrancuskiegooświeceniaidorobkurewolucjifrancuskiejdokona-
łyzwrotuozasadniczymznaczeniu.Otonowekulturyspołeczno-politycznemiały
uzyskaćstatusideinadrzędnej,stającsięreligiąnowoczesnegoczłowieka.Zerwanie
mostówmiędzyświatemteraźniejszymiprzeszłościątowarzyszyłoreformatorom
irewolucjonistom.Odjakobinizmuiradykalizmupoideologięsocjalistyczną,komu-
nistyczną,faszystowskąinazizmpojawiasięmitnowegoczłowieka,któregotrze-
bazbudowaćnapopiołachdawnego.Wprzejęciuwładzy,pożądanymprzezkażdą
ideologię,zwolennicynowegoporządkuwidząrodzajpunktualfa,odktóregonależy
rozpocząćrachubęczasu14.TowarzyszyłatemudetronizacjaBoga,któryzbytuesse
stajesięjużtylkoideąBoga,bynastępniezniknąćzprzestrzenipublicznej,apo-
temprywatnej.Historiaczłowiekasprowadzonazostaładodwóchwymiarówczasu
linearnegoiprzestrzenizzanegowaniemliczącejdwatysiącleciatradycjikultury
chrześcijańskiejijeszczestarszejkulturyżydowskiej.Kulturoznawcaniemożenie
dostrzecdziałaniaiznaczeniawymiaruwertykalnegowhistoriiiniejesttokwestia
wiaryczyorientacjifilozoficznej,leczświadomości,żekulturaeuropejskawyrosła
wcieniutegowymiaru.Wcałejhistoriinaszegokontynentuprzewijasięnaróżne
sposobyspóroistnienieBogaijegoobecnośćwhistoriiczłowieka.
12Tamże,s.39.
13Tamże,s.72.
14
V
.Messori,Przemyślećhistorię.Katolickainterpretacjaludzkiegolosu,t.I,przeł.,przypisy,indeksy
oprac.J.Dembska,przedm.G.Bitti,Kraków1998,s.369.
