Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
AndrzejPankowicz
niejestaniprosta,aniuniwersalnaizawszeuwarunkowanakulturowo.Nagruncie
europejskimodpowiedź,przynajmniejgdychodziośredniowieczeidobęnowożyt-
nąłączniezepokąnowoczesnąiwspółczesnością,nieuchronnieprowadzinasdo
przyjęciachrześcijańskiejperspektywyteologicznej.Źródłemmiałobybyćodrzuce-
nieBoga,awrazznimpojęcianaturyludzkiej.Bytstworzony,jeślichcezachować
równowagęiniepopadaćwskrajności,musisięodwołaćdobytuabsolutnegojako
punktuodniesienia.
TajemnicaChrystusowegoodkupienia,krzyż,zmartwychwstanie,tajemnicapas-
chalnasąnadalnatrwałewpisanewnasząprzestrzeńkulturowąionedeterminują
nasząegzystencjętakżewtedy,gdyprogramowogłosimyktóryśzeświatopoglądów
laickich.Człowiekwrelacjidohistoriiuświadamiasobiecałkowitązależnośćodniej
swojegobytu.Przezsamfaktzaistnieniakażdyznaswłączasięwhistorięludzko-
ści,czerpiezhistorii,naniejbudujeswojątożsamość,realizujesięwhistorii,wnosi
swójwkładwprocesnieustannego,permanentnegotworzeniasięhistorii.Historia
zatemjestdziełemczłowieka.Spoiwemtegoprocesujesttradycja,przezktórąnależy
rozumiećsumęwiedzyidoświadczeniawpisanegowpolesemiotycznekonkretnej
kultury.Tradycjaniejeststatyczna,jestkategoriądynamiczną,którakryjewsobie
dążenieczłowiekadonieustannegoprzekraczaniajużosiągniętychcelów,dokreo-
wanianowychrzeczywistości.Jednakżenaproceshistorycznykładziesięcieniem
nieuniknionośćśmierci8.Nieustannyzanikwszystkichpokoleńludzkich,poktórych
pozostajepamięćiichdzieła.Zarównopamięć,jakidzieładuchoweimaterialne
mająteżswójczastrwania.Zagładakulturyczycywilizacjikładziekrestymbytom
jakożywejtradycji,coniemusioznaczaćichostatecznegokońca,czegonajlepszym
przykłademsąwydobytezpiaskówpustynicywilizacjestarożytnegoWschodu.
Nieustannyzanikwszystkichpokoleńludzkichwśmiercipowoduje,żehistoria
idzienaprzód,pozostawiajączasobąogromnąistalerosnącąmasęzmarłychistnień
ludzkich,którychprzymiotemjestto,żetworzyli,tworząibędątworzyćprzezdalsze
wiekito,conazywasięprocesemdziejowym.Nakwestięostatecznegosensuhistorii
niemożemyznaleźćodpowiedziinaczej,jaktylkoodnoszącsiędotranscendencji,
czylidotego,coprzekraczasamąhistorię.Senshistoriiwyrażasięwjejotwarciuna
pełnię,którejsamaprzezsięniemożeosiągnąć,toznaczynaprzyszłośćabsolutnie
transcendentną,awięcnaBoga9.ApologetykaBlaise’aPascalaznakomicieopisuje
sprzecznościludzkiejegzystencji.Człowiekżyjepomiędzydwiemanieskończonoś-
ciami:nieskończeniewielkimkosmoseminieskończeniemałymatomem10.Wobli-
czutakopisanejwielkościwszechświataczłowiekodczuwazagubienie.Uświadamia
sobie,czymjestwporównaniuztym,coistnieje11.Pascaldomagasię,byczłowiek
spojrzałnasiebienowymioczamijakonacośzabłąkanegowtymmałymzakątku
8J.Alfaro,Elhombreabiertoalarevelación,[w:]RevelaciónCristiana,feyteologia,Salamanca
1985,s.45–62.
9Teologiafundamentalna,t.I:Człowiek–filozofia–Bóg,T.Dzidek,Ł.Kamykowski,A.Napiór-
kowski(red.),Kraków2004,s.94.
10B.Pascal,MyśliorazRozprawaonamiętnościachmiłości.Rozprawaokondycjimożnych.Mod-
litwaodobryużytekchorób,przeł.T.Boy-Żeleński,wstępS.Skwarczyńska,Warszawa1952,s.39–40.
11Tamże,s.40.
