Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
XLI
Choćwzapleczutejkoncepcjitkwiąrozwiązaniainspirowane
teoriąwzględnościibadaniamiWhiteheadawzakresiegeometrii,
woczyrzucasięhumanistycznaproweniencjastosowanejprzez
niegoterminologii.Wnętrzeczyraczejndzianiesię”bytuaktual-
negoprzypominaopisżyciaczłowieka:zprzyczynowymuwikła-
niemwbezpośredniąprzeszłość,dylematemwyboruktórejśze
stojącychprzednimmożliwości(azwłaszczatejzarysowującej
sięniewiadomoskąd-możeodBoga-którejrealizacjaprowa-
dziłabyświatwstronęwiększejharmoniiipokoju,alezwykleza
cenęrezygnacjizegoistycznychcelów)iindywidualnąreakcją
natęsytuacjęwpostacidecyzjilubbiernegopoddaniasięciągo-
wizdarzeń.Wtakimopisieto,cofizyczne,ito,comentalne,nie
stanowiąosobnychsferrzeczywistości,aledwiefazystawania
siębytuaktualnego,pogodzoneprzezto,żeichwspólnąpod-
stawęontycznąkonstytuujeowonujęcie”czynczucie”odwóch
wektorach:fizycznymskierowanymwprzeszłośćikonceptual-
nymskierowanymwprzyszłość28.Naturębytuaktualnegomoż-
nazinterpretowaćwduchupanpsychizmurozumianegowtaki
sposób,żewszystkiemu,cofizyczne,zawszetowarzyszyaspekt
mentalny(niezaśtak,żeistniejewyłącznieto,comentalne).
Niemożnajednakwykluczyćtakżeinterpretacjiwduchuteorii
podwójnegoaspektuczymonizmuneutralnego.
Powyższyzkoniecznościbardzouproszczonyopispodsta-
wowegoelementu,czyraczejprocesukonkretyzacji,konstytu-
ującegorzeczywistośćdobitniepokazujekilkacechmetafizyki
Whiteheada.
Popierwszeto,corealne,opisujeonprzyużyciuterminunaktu-
alny”,któryźródłowoodnosisiędojednejztrzechmodalności
28Dokładniejmówiąc,terminnujęcie”(prehension)maszerszyzakreszna-
czeniowyniżterminnczucie”(feeling).Czuciasąjedyniepozytywnymiuję-
ciami.Ujęciamogąbyćbowiempozytywne,czyliwłączająceujmowanedane
wkonstytucjębytuaktualnegoinegatywne,czyliwyłączającejeztegoprocesu.
PrototypemWhiteheadowskiegoterminuprehensionjestLeibnizjańskitermin
npercepcja”.Por.AKeytoWhitehead’s„ProcessandReality”,red.D.W.Sher-
burne,TheUniversityofChicagoPress,Chicago-London1966,s.235-236.
