Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp.Punktywspólneiformaotwarta
11
życiowym”,pogłębiałświadomość„jakiejśśmiertelnejniemocy”własnej
psychiki,którawiodłaautorkęPogankikufatalistycznejapatii.Grażyna
BorkowskaoceniłatodoświadczenietwórczegomarazmuŻmichowskiej
wperspektywieosobistychdoświadczeńpisarki.Stwierdzenie:„Niemam
zczegopisać”wynikałobyzkrytycznegorozpoznaniawłasnychniedosko-
nałości(złysłuch,zaburzeniawzroku,ograniczeniatowarzyskie)oraz
niedostatkuwiedzy(„Nieznamsięnaniczym”).NadziejebudziływŻmi-
chowskiejtylkoduchowewięzizludźmi,wiarawsensprzyjaźniimiłości,
„temperaturauczuć”związkuzWandą.Poszukiwanietwórczego„zbawie-
nia”wrelacjizGrabowskąokazałosięjednak,jakwykazałaGrażynaBor-
kowska,marzeniemniezrealizowanym,awkonsekwencjipisarkapozosta-
wała„niepogodzonazeswoimlosemijednocześnie–wewłasnychoczach
stracona,doświadczonacałkowitąinieodwracalnąklęską”.Wprojekcie
literackimskazywałotoŻmichowskąnaautoironię,formyniedokończone,
wariantowośći„bezcelność”,przedewszystkimzaś–walkęopsychicznie
niezbędnegojejczytelnika.
Zkolei,dokonywanawszkicuMariiBerkan-Jabłońskiejanalizapoezji
kobiecejokresumiędzypowstaniowego–naprzykładziewczesnychliryków
NarcyzyŻmichowskiej,wierszyJózefyPrusieckiej,GabrieliPuzyniny,Kazi-
mieryKomierowskiejiSewerynyPruszakowej–wskazujenazjawiskood-
mienne,mianowicie:silnąpotrzebęodnalezieniasięnowej,bardzoaktyw-
nejgrupyautorskiejwśróddostępnychwzorówliterackichromantyzmu.
Potrzebędramatyczniejednakrozbijanąprzezbrakiwykształceniainie-
umiejętnośćpublicznejekspresjiwłasnego„ja”.Ponadto,ukształtowany
wromantyzmietypemocjonalnościłączyłsięwtejtwórczościzsentymen-
talnym(wprzeważającejmierze)wychowaniemodbieranymprzezkobiety.
Wkonsekwencji,głoskobiet-autorekbyłdramatycznieuwikłanywepigoń-
skąstylistykę,choćrównocześniewyposażonyjużwnowe,ważnezper-
spektywytegośrodowiskaproblemy.Kobiecypodmiotliryczny,werbalizu-
jącswojąinnośćwobecobojętnegolubnieprzychylnegootoczeniaoraz
wobecfałszywychstereotypówkobiecości,stajesięfunkcjąkobiecego
poszukiwaniamiejscawspołeczeństwie.Takieodsłanianiesiebie–nieraz
wpoczuciupustki,słabościiodrzucenia–byłoważnymelementemwalki
literatekromantycznychoprawdęzapisanegowliteraturzeobrazukobiecej
tożsamości.Obrazuartystyczniemożesłabego,leczstanowiącegoniezbęd-
nąprzeciwwagędlaportretówkobiecościwykreowanychprzezwielkich
poetówromantycznych.
Skupienieuwaginasposobachrealizacjipodmiotowościromantycznej
przezgronotwórcówdrugorzędnychczywręcztrzeciorzędnychpozwoliło
ujawnićskalętrudności,jakienapotykaływpowszechnymodbiorzepropo-
zycjeMickiewicza,SłowackiegoczyNorwida.Widać,żeobecnywichdziele
